Nieuwsbrief 59 - mei 2014

​VITO ontwikkelde in opdracht van het Kenniscentrum een referentiekader stedelijke transitie-initiatieven. Het kader is bedoeld als vertrekpunt voor inspiratie en leertrajecten in duurzame stadsprojecten, als pragmatisch vertrekpunt om al doende te leren over het toepassen van transitiedenken in stedelijke projecten. Het bevat een niet uitputtende lijst van aandachtspunten of leerrichtingen voor transitieprojecten in steden. Daarnaast werden binnen de 13 centrumsteden en VGC projecten en initiatieven opgelijst die vanuit transitieoogpunt beloftevol zijn. Sommige zijn al behoorlijk volgroeid, sommige dragen een sterk potentieel in zich om tot sterke transitiedynamieken uit te groeien en systemen te doen kantelen op lokaal of zelfs bovenlokaal niveau. Je vindt hier het eindrapport. Wie aan de slag wil met het kader vind hier de wordversie.

​Het Kenniscentrum gaf aan de Universiteit Gent de opdracht om samen met City Mine(d) vzw een verkennende studie te voeren over het coalitie-denken in Vlaamse centrumsteden en VGC en de implicaties ervan voor de (stedelijke) bestuurlijke organisatie. Er is immers een bestuurlijke transitiebeweging aan de gang die de verhoudingen in de samenleving tussen overheid, markt, en de (georganiseerde) burger verandert. Je vindt hier het eindrapport.

​Reinhard Stoop, Diensthoofd Studiedienst stadsobservatie van de stad Antwerpen, voerde in opdracht van het Kenniscentrum een verkennend onderzoek naar de 'modus operandi' waarop steden omgaan met een mogelijke capaciteitsproblematiek van (bepaalde) voorzieningen bij de demografische wijziging (stijging van bevolking, leeftijdsstructuur, gezinssamenstelling,…) van hun bevolking. In het onderzoek wordt gedocumenteerd hoe en in welke mate de steden de demografische gegevens en bevolkingsprognoses opvolgen en wat de werkwijze, organisatie, structuur, rolverdeling in het stedelijk beleid is bij de beleidsvoorbereiding van de programmatie van voorzieningen en de capaciteitsproblematiek. Je vindt hier het eindrapport.

​Door demografische veranderingen zullen steden in de komende jaren geconfronteerd worden met niet te onderschatten ruimtelijke uitdagingen. In elke stad zullen demografische veranderingen zich anders en in verschillende verhoudingen voordoen. Bevolkingsgroei, vergroening, vergrijzing, verzilvering, gezinsverdunning, nieuw samengestelde gezinnen, migratie zijn daarbij enkele termen die aangeven in welke richtingen deze veranderingen voelbaar zullen zijn. Aanpassingen in het stedelijk aanbod van woongelegenheden, kinderopvang, onderwijsinstellingen, zorgvoorzieningen, … zullen zich opdringen. Naast deze demografische verandering en haar praktische ruimtelijke vertaalslag, is de beschikbare ruimte in Vlaanderen beperkt. AG Stadsplanning Antwerpen onderzocht in opdracht van het Kenniscentrum op welke manier de 13 Vlaamse centrumsteden en de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) vandaag al bezig zijn met deze ruimtelijke vragen. Steden werden in dit onderzoek concreet bevraagd op hun ervaringen rond slim verdichten. Je vindt hier het eindrapport.

​Het Kenniscentrum gaf aan de Universiteit Antwerpen de opdracht een verkennende studie te voeren rond leegstand in de Vlaamse centrumsteden en de VGC. In de context van demografische druk en de nood aan een duurzaam en zuinig ruimtegebruik is leegstand een steeds groter probleem. De studie identificeert informatiebronnen, geeft aan welke inventarissen met betrekking tot leegstaande gebouwen en terreinen beschikbaar zijn en in welke vorm en waar ze beschikbaar zijn. Verder beschrijft het onderzoek de actoren en de instrumenten die ze inzetten, de aard en omvang van de leegstand en de obstakels voor herbestemming. De studie wordt afgerond met inspirerende informatiebronnen. Je vindt hier het eindrapport.

​Eind 2012 liep het stadscontract wonen af. De steden ervaren de woonproblematiek nog steeds als prangend en actueel. De centrumsteden evalueerden de mogelijkheden om de stedelijke regierol inzake het lokaal sociaal woonbeleid te voeren bovendien als onvoldoende en beslisten tot een continuering van dit thema in de meerjarenplanning 2012-2016. In de opdracht die het Kenniscentrum gaf aan SumResearch staat de input uit de centrumsteden centraal. Zij kunnen immers doorheen de dagdagelijkse praktijk de situatie op het terrein goed schatten. Deze inschatting is nodig om de knelpunten te detecteren, maar vooral om de exacte achterliggende oorzaken te bepalen en om doeltreffende oplossingspistes te formuleren. De aangehaalde knelpunten en (voorlopige) resultaten werden tussentijds voorgelegd aan een expertenpanel (VMSW, Wonen Vlaanderen, kabinet minister bevoegd voor Wonen, Ruimte Vlaanderen en Visitatie Sociale Huisvestingsmaatschappijen) waar aangegeven werd dat er recent heel wat beweegt in de wetgeving en financiering van het sociaal wonen. Voorjaar 2014 zitten centrumsteden en experten weer samen met de ambitie tot een gedeelde probleemstelling te komen en een vervolgagenda te bepalen. Je vindt hier het eindrapport.

​Om tegemoet te komen aan de vraag om de overload aan 'Europese' informatie (sites, events, projecten…) te filteren op hun belang voor de centrumsteden en een maximale doorstroming van de geselecteerde informatie naar de steden te garanderen zal het Kenniscentrum haar Europawerking verder digitaliseren via haar nieuwsbrief en website. In deze mei-editie vestigen we de aandacht op 5 initiatieven. Meer informatie vind je hier.

​De editie 2014 van de Parckdesign-projectoproep draait rond het concept « ParckFarm » en heeft als leidmotief « Van het landschap naar het bord ». Na een fase van reflectie, creatie en participatie bij de ontwikkelaars werden de buurtbewoners van Thurn & Taxis en kunstenaars, studenten, moestuiniers en stadsimkers uitgenodigd om projecten op te zetten die elementen uit de voedselproductie inpassen in de creatie van een nieuw stadspark. Al deze processen zullen uitmonden in een festival dat van mei tot september op de site van het gloednieuwe Thurn & Taxis-park zal lopen. Raadpleeg hier het programma van het festival en hier de website.

​Het STAM organiseert van woensdag 19 maart 2014 tot en met zondag 12 oktober 2014 de tentoonstelling '46 Gentse parochiekerken om over na te denken' als derde aflevering van de reeks 'Stad van morgen'. Veel van die kerken worden, onder andere door het teruglopend kerkbezoek, steeds minder gebruikt. Anderzijds groeit de stad en is ze op zoek naar ruimte. Met de tentoonstelling wil het STAM, samen met de Dienst Stedenbouw en Ruimtelijke Planning, de Dienst Monumentenzorg en Architectuur, en de Dienst Facility Management, een debat op gang trekken over hun toekomst. De verschillende parochiekerken zijn in beeld gebracht door fotograaf Karin Borghouts. In de abdijkerk van het STAM vormen de foto's een aanleiding om na te denken over de toekomst van kerkgebouwen. Voorbeelden van herbestemmingen en niet uitgevoerde plannen dienen als inspiratie voor deze denkoefening. Op 12 juni wordt er een pecha kucha 'Kerken' ingericht waarbij een tiental sprekers verschillende invalshoeken toelichten/beschouwen van wat er allemaal komt kijken bij de herbestemming van kerken. Op 11 mei en 21 september kunnen bezoekers aan Gent ook deelnemen aan een wandeling of fietstocht rond dit thema. Meer informatie over de tentoonstelling vind je hier, meer informatie over de pecha kucha 'Kerken' hier.

​