Nieuwsbrief 162

​Dat de renovatiegraad van het private patrimonium in Vlaanderen stevig omhoog moet om de klimaatdoelstellingen te realiseren is een understatement en dé reden om vanuit het BE REEL! - project een masterclass op te zetten voor lokale besturen in de eerste helft van volgend jaar.

In 6 sessies krijgen de deelnemers inzicht in de verschillende stappen en principes om te komen tot een lokale langetermijn renovatiestrategie voor het private patrimonium. De deelnemers leren hoe een doelgerichte en concrete renovatiestrategie op te maken en uit te voeren. Een backcasting methodologie die de doelstellingen voor 2050 vertaalt naar de opgave vandaag, en een klantenreis vanuit het perspectief van de individuele burger, zullen daarbij centraal staan.

Daarnaast is er aandacht voor de diversiteit aan doelgroepen (inclusief kwetsbare groepen) en sectoren (huursector, appartementen, individuele woningen), maar ook thema's zoals financiering en subsidies komen aan bod. 

De masterclass vormt het sluitstuk van het BE-REEL! - project, waarbinnen zes jaar lang onderzoek is gedaan en tools werden ontwikkeld om de renovatiegraad in België te verhogen en zal van daaruit gevoed worden.

Deze masterclass is opgezet voor beleidsmedewerkers of projectleiders van steden en gemeenten die betrokken zijn bij het energie-, klimaat- of duurzaamheidsbeleid van het lokaal bestuur. Dit kan zowel vanuit de invalshoek ruimtelijke planning, milieu, wonen, … zijn. Alsook voor ondersteuners vanuit intercommunales of energiehuizen die kleinere lokale besturen bijstaan met hun energie- en renovatiebeleid.

BUUR Part of Sweco en Planrr. ondersteunen de projectpartners van BE REEL! zoals het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) en het Kenniscentrum Vlaamse Steden bij het inhoudelijk vormgeven en begeleiden van de masterclass.

Je vindt hier alle informatie over de masterclass en inschrijven kan hier.

​Ouder Worden 2040 is een Nederlandse landelijke beweging waarin de krachten gebundeld worden van publieke en private organisaties, kennis- en overheidsorganisaties en burgers om een maatschappelijk gedragen visie en transformatieagenda voor de toekomst van het ouder worden in Nederland te realiseren. Vele strategische beslissingen en innovaties bijvoorbeeld op het gebied van wonen en zorg maar ook op het gebied van werk, leefomgeving of technologie, vragen een lange termijn horizon. Omdat het van belang is dat er breed maatschappelijk draagvlak tot stand komt voor deze visie, zodat er voor een langere periode een richtsnoer is voor iedereen die hier in de praktijk mee aan de slag moet gaan, wordt samengewerkt met iedereen die betrokken is bij ouder worden.

Het programma Ouder Worden 2040 is in 2020 gestart door een groot aantal partijen die zich realiseerden dat de huidige systemen en innovatieagenda's onvoldoende antwoord kunnen geven op de uitdagingen waar ze in Nederland de komende 20 jaar mee te maken krijgen.

Op weg naar de transformatieagenda voor de ouder wordende samenleving werd een  traject bewandeld dat bestond uit vier fasen. In fase 1 werd de vraagstelling vastgesteld, de belangrijkste vraagstukken bepaald en werden trends en ontwikkelingen verkend op basis van beschikbare informatie van kennis- en wetenschappelijke instituten.

In fase 2 werden de thema's en kernonzekerheden bepaald. Deze thema's zijn verdiept in gesprekken met betrokkenen bij het programma en in bijeenkomsten met experts.

Met behulp van drie toekomstscenario's over de ouder wordende samenleving werd in fase 3 het gesprek gevoerd met betrokkenen bij het programma. De scenario's helpen om de onvoorstelbare of soms onwenselijke maar wel mogelijke toekomst bespreekbaar te maken. In fase 4 tenslotte werd een toekomstbestendige transformatieagenda vastgelegd, die bestaat uit vijf agendathema's, inclusief een oproep voor de maatschappelijke dialoog en doe-coalities en 20 concrete doelstellingen om de ouderenzorg in Nederland te transformeren.

Je vindt hier een overzicht van alle betrokken stakeholders, hier de publicatie 'Ouder Worden 2040' die de opbrengsten en inzichten van de eerste fase bundelt in een schets van de toekomst maar ook met een routekaart voor de ouder wordende samenleving en hier de transformatieagenda op basis van dewelke het traject zal worden verder gezet.  Wie echt alles wil weten over het programma, vind hier de website 'Ouder worden 2040'.

​Elke vijf jaar publiceert de Stad Gent een rapport met de data en trends in Gentse verhuisbewegingen en houdt mede hierdoor de vinger aan de pols over de noden van de inwoners. Het nieuwe rapport 'Trends in Verhuisbewegingen' toont het recente verhuisgedrag van de Gentenaars, van waar de nieuwe Gentenaars komen, naar waar de stadsverlaters trekken en hoe het stadsintern verhuizen verloopt.

Het rapport verkent ook 3 nieuwe thema's. Een clusteranalyse sorteert de Gentse wijken in 4 types op basis van profielen van blijfkansen. Het gaat dan over centrale aankomstwijken, wijken met zowel nieuwkomers als blijvers, wijken met meer blijvers dan nieuwkomers en wijken met veel meer blijvers. Daarnaast wordt er een overzicht gepresenteerd van de wereldgebeurtenissen die een invloed hebben op migratie, tot op het lokale niveau. Tot slot is het fenomeen van de stadsvlucht inzichtelijk gemaakt, op basis van de Gentse migratie- en bevolkingsdata.

Je vindt hier het (interactief) rapport en de belangrijkste conclusies van het rapport mét duidelijke en verhalende visualisaties.

​Leegstand en de onderbenutting van beschikbare ruimtes is een gekend maatschappelijke probleem en het verhindert een vitaal straatbeeld. Ook Brugge kampt met leegstand en zet daarom hard in op het tegengaan van leegstand en onderbenutting. Een nieuw hulpmiddel in deze strijd is het online platform Modulair. Het vernieuwende van Modulair is dat zowel vraag- als aanbodzijde aan bod komen. Via deze vastgoed-matchmaking-tool kunnen pandeigenaars, immobiliënkantoren, organisaties en steden eenvoudig ruimtes aanbieden, op die manier krijgt hun pand meer zichtbaarheid. Ondernemers en (non)-profit organisaties kunnen via de website in dat aanbod op zoek naar een gepaste ruimte, maar kunnen ook actief hun behoeften kenbaar maken.  Daarnaast beschikt Modulair ook zelf over enkele plug & play handelspanden, 'modules' waar ondernemers op een laagdrempelige manier een nieuw concept kunnen uittesten. Bovendien wordt ook ingezet op ruimte delen: verschillende geïnteresseerden die samen een ruimte willen delen voor bijvoorbeeld etalage, atelier, winkel en koffiebar kunnen dit ook zo aangeven op het platform.  Modulair is een project gerealiseerd in het kader van de Vlaamse thematische projectoproep voor stadsvernieuwing. Stad Brugge kreeg hiervoor een subsidie van 380.062 euro van Vlaanderen. Voor Modulair slaat Stad Brugge (Centrummanagement en Werk & Ondernemen) de handen in elkaar met De Republiek (Stadmakers).  Je leest hier meer over het platform Modulair en hier kan je het platform zelf inkijken.

​De polarisatie neemt toe, het vertrouwen in democratische instituten daalt en politici, wetenschappers en journalisten worden steeds vaker bedreigd.

Journalist Sander Schimmelpenninck onderzoekt in de vierdelige documentaire reeks 'Sander versus de socials' de vergaande invloed van sociale media op deze ontwikkelingen. Hij gaat hiervoor onder meer in gesprek met journalisten, moderators, filosofen, advocaten en trollenjagers.

Hij onderzoekt hoe het gebruik van sociale media onze democratie ondermijnt. Hij gaat daarbij dieper in op de diepe indruk die online haat kan nalaten, onderzoekt hoe we onze online leefwereld veiliger kunnen maken en neemt ook het eigen gedrag onder de loep.

Je leest hier meer over de vierdelige serie "Sander versus de socials" en kan hier meteen online kijken.

​Open ruimte is onmisbaar. Ze is broodnodig voor onze gezondheid, voedselproductie en biodiversiteit, en ze speelt een sleutelrol in de strijd tegen de klimaatverandering. Maar open ruimte is schaars en staat onder toenemende druk.

Hoe kunnen we de open ruimte vrijwaren en versterken voor de toekomst, dat is de vraag. De reeds ingenomen ruimte beter benutten is alvast een stap in de goede richting.

Maar er is meer nodig. Door de vraag naar en het aanbod aan ruimte om te wonen, te werken en te leven goed op elkaar af te stemmen, vermijden of beperken we bijkomend ruimtebeslag.

Voldoende ruimte voorzien voor wonen, werken, infrastructuur, voorzieningen en natuur is een thema dat in elke gemeente leeft. Maar heel wat uitdagingen in de bebouwde en open ruimte overstijgen de gemeentegrenzen. Met andere gemeenten samenwerken om de bouwshift te realiseren, is dan ook een uitstekend idee. Hoe meer je hiervoor de krachten kan bundelen met andere lokale besturen, hoe groter de impact. Je vindt hier de handreiking die je een methodiek biedt die je kan toepassen op jouw stad of gemeente.

​De Publica Awards zijn een beetje de Belgische Oscars voor overheidsinitiatieven. Indienen kon ook voor deze zevende editie in vijf categorieën.

In de categorie 'Climate Responsibility Award' stonden publieke projecten centraal die een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van het milieu en het werken aan een duurzamere toekomst voor onze samenleving. Deze categorie was gericht op alle soorten projecten en initiatieven, variërend van nieuwe strategieën, innovatieve organisaties en processen, technologische toepassingen tot ook bouw- en infrastructuurprojecten.   Hoe de publieke sector kan inspelen op de snelle en radicale veranderingen op het vlak van technologie, nieuwe communicatiemogelijkheden, papierloos werken, nieuwe verwachtingen en noden van de burgers stond centraal in de categorie 'Technology'.

In de categorie 'Heritage & Architecture' ging het over architecturaal erfgoed gedefinieerd als alle constructies gemaakt door de mens met een aanzienlijke waarde. Het kan een grote historische waarde hebben of het kan een belangrijk symbool zijn voor een culturele identiteit. Het werk verdient het om bewaard te worden voor de toekomstige generaties zodat zij kunnen evolueren met hun geschiedenis in het achterhoofd.

Publieke stedelijke ontwikkelings-, infrastructuur- en mobiliteitsprojecten gekenmerkt door de keuze voor het publieke en maatschappelijke belang, het bevorderen van connectiviteit en de samenhang tussen plaatsen en mensen stonden centraal in de categorie 'Urban Development, Infrastructure & Mobility'.

Bij de categorie 'Security & Safety' lag de focus op publieke projecten omtrent veiligheid.

Je vindt hier een overzicht van alle ingediende projecten met telkens een toelichting bij elk van de projecten en hier een overzicht van de winnaars die op 16 november bekend werden gemaakt.

​Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is luchtvervuiling het grootste milieugezondheidsrisico in Europa. 75% van de Europese bevolking woont in een stad of gebied waar de stikstof- en fijn stof-waarden (PM-waarden) regelmatig te hoog zijn en een grote impact hebben op de gezondheid van wie er woont. Zo worden jaarlijks 400 000 vroegtijdige sterfgevallen gelinkt aan luchtvervuiling.

Met LIFE CityTRAQ startte in september 2022 een internationaal project waarbij zes partners uit Europa samenwerken rond een betere lokale luchtkwaliteit aan de hand van verkeerstellingen en luchtkwaliteitsmetingen. De steden Antwerpen, Brugge en Gent, de Vlaamse Milieumaatschappij, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit Nederland en de Kroatische meteorologische en hydrologische dienst (DHMZ) sloegen daarvoor de handen in elkaar.  Ook lokale burgers en scholen worden via burgerwetenschap bij het project betrokken om de kennis van en het bewustzijn rond luchtkwaliteit te vergroten.

CityTRAQ focust zowel op de detectie van slechte luchtkwaliteit als op de simulatie van de impact van eventuele oplossingen. Een screeningtool meet de NO₂-, PM2.5- en PM10-waarden, waardoor locaties met een slechte luchtkwaliteit (hotspots) geïdentificeerd kunnen worden. Via een scenariotool kunnen lokale besturen dan de impact van bepaalde verkeersmaatregelen, zoals het instellen van een autoluwe straat, op de luchtkwaliteit simuleren en berekenen.

De drie partnersteden Antwerpen, Gent en Brugge rollen in de praktijk pilootprojecten uit en onderzoeken daarbij met tools het effect van bepaalde maatregelen in de stad. Zo spitst het onderzoek in Antwerpen zich toe op een vrachtroutenetwerk en een emissievrije stadslogistiek. Brugge evalueert de luchtkwaliteit in de hele stad en Gent focust op een Schoolstraat, een evaluatie van de circulatieplannen en de inrichting van zuurstofwijken.

Na afloop van het project in augustus 2026 worden de ontwikkelingen en tools van de projecten beschikbaar gesteld aan andere steden in Europa. Zo kunnen zij een snelle start maken rond verbetering van hun luchtkwaliteit. Ook kunnen ze de digitale bouwstenen van de tools gebruiken om voor hun specifieke regio een eigen tool te ontwikkelen.

Meer informatie over het LIFE CityTRAQ-project vind je hier.

​De voorbije maand vonden een aantal studiedagen plaats waarbij steden en/of thema's uit de werking van het Kenniscentrum centraal stonden. Voor een aantal van die studiedagen zijn de presentaties beschikbaar. Een overzicht van die studiedagen met telkens een korte situering van het thema dat aan bod kwam en de link naar de presentaties vind je hier.