In het onderzoeksrapport ‘Slim verdichten’ kreeg vaststelling 9 de titel ‘Erfgoed, lust en last’ mee. De steden erkennen enerzijds de meerwaarde van historisch erfgoed voor de stad en voor vele stadsprojecten en anderzijds het feit dat bewoners en gebruikers die meerwaarde ook reëel ervaren. Erfgoed verleent de steden aantrekkingskracht en uitstraling. Maar de steden menen dat behoud van erfgoed ook door middel van zinvolle, doordachte en toekomstgerichte herbestemmingen moet kunnen gebeuren. Ze zien hergebruik in vele gevallen als beste garantie op bewaring.
Ze pleiten ervoor dat in het proces van conservering het herbestemmingsperspectief mee in overweging wordt genomen, waarbij de essentie van het erfgoed wordt behouden maar de mogelijkheid om duurzaam te herbestemmen en betaalbaar te onderhouden en beheren mee onderzocht wordt. Terwijl de samenwerkingsovereenkomst 2012 – 2016 zich nog toespitste op herbestemming van beschermde en niet beschermde parochiekerken, breidt de samenwerkingsovereenkomst 2017-2021 dit programmaspoor uit tot andere gebouwensoorten.
