Veranderend speelveld vraagt andere overheid

​Evolutie van werk, inkomen, levenslang leren en digitalisering tussen 2021 en 2022
Om de grote nood aan betrouwbare en actuele gegevens over de impact van de coronacrisis op de leefsituatie van de bevolking in te vullen, organiseerde Statistiek Vlaanderen begin 2021 een grootschalige Covid-19-bevraging. Aan de deelnemers van deze bevraging werd gevraagd of ze op een later tijdstip opnieuw gecontacteerd mochten worden voor een eenmalige vervolgbevraging. Die vervolgbevraging werd afgenomen in het voorjaar van 2022. In dit rapport worden de antwoorden van de respondenten die aan de vervolgbevraging in 2022 deelnamen, vergeleken met de antwoorden van diezelfde groep in de eerste editie van de bevraging in 2021. Zo wordt nagegaan of hun leefsituatie tussen 2021 en 2022 merkbaar is gewijzigd. In dit tweede rapport over de vervolgbevraging wordt gefocust op de thema’s werk, inkomen, levenslang leren en digitalisering. Andere thema’s komen in andere rapporten aan bod. Je vindt het rapport hier.

​​​​Evolutie van gezondheid, welzijn en sociale contacten tussen 2021 en 2022
Om de grote nood aan betrouwbare en actuele gegevens over de impact van de coronacrisis op de leefsituatie van de bevolking in te vullen, organiseerde Statistiek Vlaanderen begin 2021 een grootschalige Covid-19-bevraging. Aan de deelnemers van deze bevraging werd gevraagd of ze op een later tijdstip opnieuw gecontacteerd mochten worden voor een eenmalige vervolgbevraging. Die vervolgbevraging werd afgenomen in het voorjaar van 2022. In dit rapport worden de antwoorden van de respondenten die aan de vervolgbevraging in 2022 deelnamen, vergeleken met de antwoorden van diezelfde groep in de eerste editie van de bevraging in 2021. Zo wordt nagegaan of hun leefsituatie tussen 2021 en 2022 merkbaar is gewijzigd. In dit eerste rapport over de vervolgbevraging wordt gefocust op de thema’s gezondheid, welzijn en sociale contacten. Andere thema’s komen in volgende rapporten aan bod. Je vindt het rapport hier.

​Gelinkt publiceren en melden
Lokale besturen gingen begin 2019 voor het eerst aan de slag met LBLOD (Lokale Besluiten als geLinkte Open Data). Ze werden verplicht om bepaalde besluiten, besluitenlijsten en stukken te publiceren op hun webtoepassing en te melden aan de toezichthoudende overheid. Er werd ook een eigen open-source teksteditor ‘Gelinkt Notuleren’ ontwikkeld en nauw samengewerkt met de leveranciers van notuleringssoftware voor lokale besturen. Een intensief begeleidingstraject zorgde ervoor dat lokale besturen alle kennis en expertise in handen hebben om vanaf juni 2021 de omslag te maken naar een gelinkte publicatiemethode. ABB maakte meldingsplichtige besluiten vanaf 2022 via een centrale databank beschikbaar voor de (lokale) overheden. Niet-meldingsplichtige besluiten en andere data zijn vanaf 2023 beschikbaar. Vanaf dan kunnen ook burgers, bedrijven en verenigingen in de databank terecht. Je vindt hier alle informatie.

De pendeltijden van de werknemers in Vlaanderen lopen erg uiteen. In 2019 bedroeg de reistijd van en naar het werk voor 64,9% van de werknemers minder dan een uur. Ongeveer een kwart (24,7%) van de werknemers was één à twee uur onderweg en voor één op de tien (10,3%) duurde het heen en weer pendelen twee uur of meer. Sedert 2007 is het beeld vrij constant gebleven.
In dit rapport wordt nagegaan op welke wijze het pendelen een impact heeft op het welzijn en het functioneren van de werknemers in Vlaanderen. Meer bepaald onderzoeken ze de samenhang tussen enerzijds de pendeltijd en anderzijds de psychische vermoeidheid, de werk-privé-balans, het welbevinden in het werk, de verloopintentie en het verzuimgedrag. Het onderzoek is gebaseerd op de data van de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor. Je vindt het rapport hier.

Twee voor de prijs van één deze keer. De wegwijzer 'fietslogistiek in Vlaanderen' wil steden en gemeenten wijzen op de mogelijkheden van fietslogistiek als element in een totaalvisie op de plaatselijke logistieke realiteit en hen wapenen voor een veranderende omgeving met meer congestie en vervuiling en burgers die hiervoor oplossingen willen zien.  Je vindt de wegwijzer hier.

In Vlaanderen zijn er al heel wat 'good practices' van het verduurzamen van goederenvervoer door gebruik te maken van fietslogistiek. In het cahier 'Fietslogistiek' wil men inspireren en ondersteunen om deze praktijken ingang te doen vinden waar ze nog niet gehanteerd worden en op te schalen waar al eerste kiemen aanwezig zijn. De focus ligt op het inzetten van de cargofiets in de professionele sfeer. Je vindt het cahier hier.

De transitie naar een circulaire economie is noodzakelijk. Ze vergt echter ingrijpende beslissingen die allemaal een impact en een kost vertegenwoordigen. Om te vermijden dat de kentering een slagveld wordt met grote winnaars en zware verliezers, is het belangrijk dat de transitie rechtvaardig verloopt. Maar wat houdt dat in, een 'just transition'? Daarover lopen de meningen uiteen. Vlaanderen Circulair bond de kat de bel aan en onderzocht in samenwerking met het HIVA van de KU Leuven hoe diverse stakeholders in Vlaanderen een rechtvaardige circulaire economie interpreteren, en hoe ze omgaan met elkaars verschillende interpretaties. Je vindt het rapport hier.

Om burgers te betrekken bij het abstracte verhaal van de toekomst van de mobiliteit, is het belangrijk om hen kennis te laten maken met zelfrijdende en gedeelde mobiliteit. Daarom heeft Autodelen.net in het kader van het Europese ART-Forum een experiment opgezet waarbij een aantal gezinnen wordt uitgedaagd om gedurende twee weken hun eigen auto aan de kant te laten staan en in plaats daarvan gebruik te maken van ofwel een deelwagen of een zelfrijdende wagen. De deelnemers filmden doorheen de testperiode hun ervaringen en werden na afloop geïnterviewd. Je vindt hier hun bevindingen en bedenkingen.

Deze studie onderzoekt het gedrag van mensen voor hun woonplaatskeuze en verplaatsingsgedrag in relatie tot hun gebruik van voorzieningen.
De focus van het onderzoek ligt op het woongedrag, niet op de werkplaats. De studie bestaat uit een literatuuronderzoek en een belevingsonderzoek. Het literatuuronderzoek geeft een inzicht in de complexe relatie tussen woonplaatskeuze, aanwezigheid van voorzieningen en verplaatsingen naar voorzieningen. Het belevingsonderzoek, uitgevoerd met kwalitatieve werkvorm, brengt de verbanden tussen de verschillende factoren van autobezit, sociaal-demografische en psychosociale factoren bij mensen in beeld.  Je vindt de studie hier.

Het rapport bevat de resultaten van de kwantitatieve en kwalitatieve bevraging 20021 van de Vlaamse bevolking. De bevraging peilt naar het sorteergedrag en preventiemaatregelen die de burger al neemt, evenals naar mogelijke motivatoren en demotivatoren die belangrijk zijn voor de optimalisatie van afvalpreventie en sorteren. Op basis van de bevraging is een clusteranalyse gebeurd om te komen tot zes types. Met deze kennis kan men meer gericht acties ondernemen richting preventie en sorteren van afval. Het rapport eindigt dan ook met enkele concrete aanbevelingen.  Je vindt hier het integrale rapport en hier de samenvatting.

Dit inspiratieboek geeft inzicht in de mogelijkheden om stedelijke ruimtes aan te passen aan de toenemende temperaturen en de langere periodes van hitte als gevolg van klimaatverandering. Een aangepaste inrichting van de buitenruimte is nodig om bijvoorbeeld overlast als gevolg van klimaatverandering te voorkomen en gezondheidsklachten te verminderen. Hogere temperaturen en langere periodes van hitte kunnen namelijk leiden tot hittestress, een belangrijke veroorzaker van hogere sterftecijfers tijdens een warme periode, maar ook van verminderde arbeidsproductiviteit.   Je vindt het inspiratieboek hier.

Vandaag worden we geconfronteerd met belangrijke uitdagingen op het vlak van globalisering, demografie, klimaat, energie, mobiliteit, economie, biodiversiteit, voedselproductie. Deze ontwikkelingen hebben een belangrijke impact op onze ruimte, en in het bijzonder op ons ruimtegebruik en de kwaliteit daarvan. Binnen de beperkte oppervlakte waarover Vlaanderen beschikt, strijden heel wat functies om plaats. Een aantal van de maatschappelijke ontwikkelingen die zich vandaag voordoen, verplichten ons om de manier waarop we onze ruimte invullen en gebruiken te herdenken. Deze verkennende studie heeft als doel door middel van stakeholdersoverleg veranderingsprocessen m.b.t. ruimte in Vlaanderen te definiëren, na te gaan waar ze zich voordoen (kern, rand, buitengebied) en te onderzoeken hoe het beleid met deze veranderingsprocessen kan omgaan in functie van de vooropgestelde doelstellingen uit de Strategische Visie voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (SVBRV).  Je vindt het rapport hier.

Energie en ruimte zijn nauw met elkaar verbonden. Om de energietransitie te versnellen, moeten we ook onze bebouwde omgeving versneld transformeren, onder meer door een aanpak op schaal van de wijk. In een verkennende studie schetsen 3E en Architecture Workroom Brussels hoe we het idee van Energiewijken kunnen operationaliseren en inbedden in een breder beleids- en leertraject.  Je vindt hier de resultaten van de verkenningsopdracht.

In het rapport wordt aan de hand van een brede waaier van statistieken, gebaseerd op zowel administratieve gegevens als resultaten van bevolkingsenquêtes, een beeld geschetst van de maatschappelijke positie en participatie van personen van buitenlandse herkomst in Vlaanderen. Je vindt het rapport hier.

Ambulante activiteiten
Deze brochure is speciaal voor lokale besturen ontwikkeld en maakt hen wegwijs in de wetgeving op ambulante activiteiten. Ze helpt je op weg de visie van jouw stad of gemeente op de ambulante activiteiten gestalte te geven en een passende regeling uit te werken.  Je vindt de brochure hier.

Waar hebben mensen uit Oekraïne recht op? Welke documenten hebben ze nodig? Welke weg leggen ze administratief af vanaf het moment dat ze in Vlaanderen aankomen? Naar waar kan je hen doorverwijzen?
In de publicatie 'Hoe help je mensen uit Oekraïne op weg in Vlaanderen?' vind je een thematisch overzicht: afhankelijk van het verblijfsstatuut vind je informatie over wat de gemeente kan doen, welke rechten mensen hebben in verband met een leefloon of publieke ziekteverzekering ...  Je vindt de publicatie hier.

In een turbulente omgeving worden organisaties geconfronteerd met spanningen. Eén voorbeeld van een dergelijke context waar organisaties te maken krijgen met vaak concurrerende eisen is digitale transformatie. Daarbij moeten organisaties exploratie en exploitatie met elkaar balanceren, en tegelijkertijd inzetten op snelheid, experimenteren en stabiliteit. Om hiermee om te gaan wordt in dit rapport gepleit voor het omschakelen van een dilemma- naar een paradox-mindset. De onderzoekers geven principes mee die specifiëren hoe organisaties zelf paradoxen kunnen identificeren en ermee aan de slag kunnen gaan bij het vormgeven van hun digitale transformatie.  Je vindt het onderzoeksrapport hier.

De studie Social return on investment (SROI) zet de maatschappelijke investeringen en opbrengsten die gerelateerd zijn aan sporten en bewegen om in euro's en weegt ze tegen elkaar af om het rendement van sport en beweging te bepalen. Het eindrapport biedt een antwoord op de vraag hoeveel (sociale) waarde je creëert door te investeren in sport en beweging. Je vindt de publicatie hier.

In Vlaanderen wonen heel wat mensen permanent op campings of in weekendverblijven. Mede door de lange historiek en de veelheid en diversiteit aan beleidsinitiatieven is de problematiek van het permanent wonen op weekendverblijven en campings veelzijdig. In het verleden was de aandacht doorgaans meer gericht op weekendverblijven dan op campings, maar op het vlak van ruimtelijke ordening is er weinig verschil: in beide gevallen gaat het om een wijziging van de recreatieve functie naar wonen of een strijdigheid met de voorschriften uit het gewestplan of een RUP. Deze inspiratiegids wil gemeenten tools en goede voorbeelden aanreiken om met deze complexe problematiek om te gaan. In deze gids ligt de klemtoon op de instrumenten binnen het beleidsveld wonen die lokale besturen kunnen inzetten bij de aanpak van deze problematiek. Je vindt de inspiratiegids hier.

In de leidraad Lokaal Laden bundelt het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) alle relevante en recente informatie over het laadpalenbeleid van de Vlaamse overheid voor de lokale overheden.Deze leidraad past binnen de nieuwe aanpak, waarbij het Departement MOW een coördinerende rol opneemt voor de uitrol van laadinfrastructuur, in nauwe samenwerking met de lokale overheden en andere partners. De leidraad beschrijft deze samenwerking, met een specifieke focus op het openbare domein en de rol van de lokale overheden bij de uitrol. In een latere fase zal de leidraad opgaan in een bredere gids elektrisch rijden voor lokale overheden, die de bestaande gids zal actualiseren en vervangen. Je vindt de leidraad hier.

De Ontwerpwijzer zet de voorwaarden vanuit de Vlaamse regelgeving, bijvoorbeeld op het vlak van toegankelijkheid, om in concrete richtlijnen – sommige daarvan bindend, andere aanbevolen, aangevuld met suggesties om de kwaliteit van het Hoppinpunt te verhogen. Voor elk type Hoppinpunt en voor elke ruimtelijke context worden specifieke aanbevelingen gedaan. Waar nodig wordt doorverwezen naar relevante vademecums en beleidsdocumenten. De focus ligt niet enkel op het mobiliteitsaanbod, maar ook op aanvullende diensten, signalisatie, ruimtelijke inrichting en veiligheid. Je vindt de volledige ontwerpwijzer hier.

De energietransitie zal een enorme impact hebben om de omgeving. Er zal ruimte nodig zijn voor de inpassing van hernieuwbare bronnen, voor energieopslag en voor warmte- en elektriciteitsdistributie. De vermindering van de energievraag zal ook gepaard gaan met een ruimtelijke transformatie van het bebouwde weefsel. De Regionale Ruimtelijke Energiestrategieën vormen een kader waarin de energietransitie op een onderbouwde, afgewogen en gestuurde manier kan groeien, ondersteund door voldoende lokaal draagvlak.
De studie geeft op een overzichtelijke manier weer hoe regio's actief aan de slag kunnen gaan met een geïntegreerde Regionale Ruimtelijke Energiestrategie (RRES). Het geeft de uitwerking van een processtructuur en draaiboek voor de opmaak van RRES en reikt op die manier concrete handvaten aan om de transformatie naar een koolstofarme, slimme regio vorm te geven.  Je vindt de studie hier.

De brochure bevat hulpmiddelen om standaardbrieven en -mails te beoordelen en te verbeteren. Standaardbrieven en -mails zijn brieven of mails die op herhaalde basis in dezelfde vorm verstuurd worden.
Heldere taal is een heel belangrijke voorwaarde voor de doeltreffendheid van een brief of mail, maar is vaak niet voldoende. Ook factoren die het gedrag van mensen bepalen, zoals aandacht, motivatie, uitstelgedrag en weerstand, spelen daarbij een grote rol. Daarom besteedt de brochure ook aandacht aan technieken uit de gedragspsychologie die je kunt gebruiken om het gedrag van je lezer te beïnvloeden.  Je vindt de brochure hier.

Deze studie heeft als onderzoeksdoelstelling een inzicht te geven in de factoren die motivatie bij lerenden beïnvloeden, de belemmeringen die burgers moeten overwinnen om te kunnen deelnemen aan een leeractiviteit en de factoren die de beslissing om al dan niet te leren beïnvloeden. Dankzij een beter inzicht in de verschillende noden en behoeften van lerenden in de verschillende fasen van hun traject naar een opleiding, kunnen beleidsinitiatieven gerichter ingezet worden. Dit rapport bundelt twee kwalitatieve studies, waarin via customer journey onderzoek als onderzoeksmethode de reis van burgers voorafgaand aan het leren in kaart gebracht wordt. Het traject voorafgaand aan het leren omvat alles wat een lerende doet, voelt en ervaart – vanaf het moment dat de lerende een leernood ervaart tot en met de inschrijving voor een leeractiviteit – vanuit het perspectief van de lerende. Elke customer journey wordt vervolgens in kaart gebracht vanuit het perspectief van één type persona (een karakterisering van een type eindgebruiker). De persona's zijn ontwikkeld op basis van mindsetsegmentatie (attitudes en noden van eindgebruikers). Dat geeft o.a. beleidsmakers een beter inzicht in de verschillende types lerenden, met hun verschillende leernoden, motivaties, contexten en drempels. Je vindt het rapport hier.

Aan de slag met de 10 kernkwaliteiten van de leefomgeving
De 10 kernkwaliteiten uit de strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen bieden een kader voor een kwaliteitsvolle inrichting en een optimaal beheer van de leefomgeving. Door samen met bewoners en gebruikers de kernkwaliteiten van een omgeving in beeld te brengen en bespreekbaar te maken, worden kansen, noden en verwachtingen concreet en inzichtelijk. Het Departement Omgeving ontwikkelde een nieuwe webpagina 'Aan de slag met de 10 kernkwaliteiten van de leefomgeving'. Die biedt ondersteuning en inspiratie om de kernkwaliteiten te laten doorwerken in de praktijk. Je vindt de webpagina hier.