Veranderend speelveld vraagt andere overheid

Ontharding in Vlaanderen                                    Vlaanderen is voor ongeveer 15% verhard, wat wil zeggen dat een groot deel van de bodem bedekt is door een kunstmatig aangebracht materiaal (bv. beton, asfalt, kunstgras, fijngemalen kiezels …). Daardoor worden de ecologische functies van de bodem (gedeeltelijk) belemmerd en is waterinfiltratie niet meer mogelijk of vermindert die. Deze publicatie geeft op basis van recente cijfers een overzicht van verhardingstrends in Vlaanderen en toetst die aan de onthardingsdoelstellingen. Het effect van recente initiatieven rond ontharding is nog niet altijd zichtbaar in de cijfers, gezien die de periode 2013-2022 beslaan. Daarnaast worden de grootste uitdagingen besproken om de onthardingsdoelstellingen te spreiden over de verschillende Vlaamse referentieregio's. De kernvragen in deze publicatie zijn dan ook: 'Hoe is de verharding in Vlaanderen geëvolueerd en binnen welke context?' en 'Hoe kunnen de onthardingsdoelstellingen op Vlaams  niveau doorvertaald worden naar de referentieregio's?'  Je vindt de publicatie hier.

Je onderzoek is afgerond en je hebt al je informatie verzameld. Je hebt ook besloten om je automatische piloot uit te schakelen en een bewuste rapporteur te worden. Dat is een eerste belangrijke stap. Om impactvol te rapporteren, moet je begrijpen wat dat betekent. Innovatieve rapportagevormen zijn er in overvloed, van infographics tot AR-posters en interactieve video's. Maar simpelweg kiezen voor een innovatieve vorm garandeert nog geen impact. Het verschil maak je door na afloop van je onderzoek de rapportagevorm te kiezen die perfect aansluit bij je doelgroep. Dit doe je door goed na te denken over (1) wie je doelgroep is, (2) de informatie die je wilt overbrengen en (3) de manier waarop je dit wilt delen. Je vindt de publicatie hier.

De studie 'Een plek op maat en met mate(n), onderzoek naar Kinderrechten, Openbare Ruimte en Welbevinden' brengt in kaart welke elementen van de openbare ruimte de beleving en ervaringen van jongeren kunnen beïnvloeden en die zo een impact hebben op hun mentaal welbevinden. Het betreft een kwalitatief onderzoek met een creatieve methodiek en een gefaseerde aanpak met meerdere reeksen focusgroepsgesprekken. In de eerste onderzoeksfase zijn 306 jongeren betrokken tijdens 21 focusgroepsgesprekken op 10 scholen binnen 10 verschillende gemeenten. In de tweede onderzoeksfase werden de geanalyseerde resultaten van de eerste onderzoeksfase doorgrond tijdens een volgende reeks van 6 focusgroepsgesprekken binnen de context van jeugdraden en jongerenverenigingen met een divers publiek. In de derde onderzoeksfase werd deelgenomen aan het netwerkevent 'Expeditie Jong'. Tijdens dit netwerkevent ging men in gesprek met een 15-tal experten en stakeholders door middel van een dialoogtafel. Je vindt het onderzoeksrapport hier.

Bij decreet van 17 mei 2024 werd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (hierna VCRO) een planologische compensatieplicht ingevoerd. De planologische compensatieplicht houdt in dat de plannende overheden bij planinitiatieven voor bijkomend aanbod voor de bestemmingen wonen, bedrijvigheid, recreatie en gemeenschapsvoorzieningen, tegelijk slecht gelegen of overbodig juridisch aanbod moeten neutraliseren. Volgens de overgangsbepaling van artikel 129 van het decreet van 17 mei 2024 is de compensatieplicht van toepassing op alle ruimtelijke uitvoeringsplannen waarvan de startnota goedgekeurd wordt na de datum van inwerkingtreding van het nieuwe artikel, na 20 juli 2024 dus. De handleiding die je hier vindt, verduidelijkt de toepassing van deze compensatieplicht.

Fietshellingen zijn belangrijk om obstakels zoals water-, spoor- en autowegen te passeren. Met het toenemende fietsverkeer is er meer aandacht nodig voor de capaciteit en het comfort van fietsroutes, wat de vraag naar ongelijkvloerse kruisingen doet stijgen.  Fietsbruggen en -tunnels hebben een lange levensduur, dus het is belangrijk om bij het ontwerp rekening te houden met toekomstige behoeften.  Het cahier dat je hier vindt, laat zien dat fietshellingen in alle maten en vormen voorkomen, vaak speciaal ontworpen voor hun omgeving.

Fysieke ontmoetingsplekken, in de openbare ruimte en voorzieningen als bibliotheken, spelen een cruciale rol in de sociale infrastructuur in grootschalige steden. Dat blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In dit rapport wordt aangetoond dat een sterke sociale infrastructuur niet alleen in 'gewone tijden' maar ook in tijden van een pandemie of een andere crisis een beslissende preventieve en beschermende factor kan zijn voor de gezondheid en het algemeen welzijn van mensen.  Je vindt hier het integrale rapport en hier een artikel.

Gezondheid zou een integraal onderdeel moeten zijn van het beleid rond transities, zoals de energietransitie. Dat bepleiten Sophie van Baalen en Jaswina Elahi van het Rathenau Instituut. Als gezondheid wordt gezien als een publieke waarde, die actief moet worden meegewogen bij het vormgeven van transities, opent dit nieuwe kansen om de urgente knelpunten in de gezondheidszorg aan te pakken. Je vindt het essay hier.

Onder de noemer 'Klimaatwijken' lanceerden het Departement Omgeving, het Team Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap in het voorjaar van 2020 een projectoproep om lokale besturen te ondersteunen bij concrete reconversieprojecten op de schaal van een wijk. Tijdens de projectoproep bleek er een grote behoefte te bestaan vanuit de woonmaatschappijen en lokale besturen voor ondersteuning bij de reconversie van bestaande sociale woonwijken. Heel wat van deze wijken stonden voor dezelfde opgave en knelpunten. Er werd dan ook besloten om één overkoepelend onderzoek op te starten voor de ontwikkeling van een integrale duurzaamheidsvisie voor grootschalige energetische wijkrenovatie van sociale woningen richting klimaatneutrale wijken. Daarbij werden er twee cases, in Brugge en Eeklo, geselecteerd om de op te maken transitiegids te voeden met concrete voorbeelden.  Je vindt de transitiegids hier.

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) publiceerde een handleiding voor de renovatie van appartementsgebouwen. Het VEKA ontwikkelde deze handleiding om eigenaars, beheerders en renovatie-experts te ondersteunen bij het verduurzamen van appartementencomplexen. In de handleiding vind je niet alleen concrete richtlijnen en praktische tips voor het verduurzamen van appartementencomplexen maar ook een gedetailleerd stappenplan en nuttige adviezen voor een succesvolle renovatie.  Je vindt in de publicatie concrete richtlijnen, duidelijke stappen en procedures om renovatieprojecten effectief te plannen en uit te voeren en ook praktische tips en handige adviezen voor het aanpakken van specifieke uitdagingen bij appartementencomplexen. Daarnaast krijg je ook informatie over hoe je de ecologische voetafdruk van renovaties vermindert en de energie-efficiëntie verhoogt een overzicht van relevante wetten en regels die van toepassing zijn op renovatieprojecten.  Je vindt de handleiding hier.

Jaarlijks publiceert het Departement Werk en Sociale Economie en het Steunpunt Werk een gezamenlijk trendrapport, waarin kwetsbare groepen op de Vlaamse arbeidsmarkt worden onderzocht op basis van de Enquête naar de Arbeidskrachten (EAK) en data van VDAB. Evoluties en huidige situaties inzake werkstatus alsook deelname aan opleiding worden geduid voor o.a. personen met een migratieachtergrond, jongeren en 55-plussers, vrouwen, kortgeschoolden en personen met een arbeidshandicap.  Je vindt het trendrapport hier.

In deze inspiratiegids wordt aan de hand van voorbeeldprojecten uit binnen- en buitenland geïllustreerd hoe een duurzame bezoekersbeleving in het landschap concreet vorm kan krijgen. Welke aandachtspunten zijn er? Welke strategieën kunnen we toepassen om natuur en landschap op de eerste plaats te zetten, maar tegelijk de bezoeker een hoogwaardige beleving te bieden?  Aan de hand van de voorbeeldprojecten wordt ook gekeken naar de toekomst. Wat zijn de belangrijkste kansen en uitdagingen voor duurzame natuurbeleving in Vlaanderen? Welke stappen kunnen landschapszorgers en toeristische overheden zetten? Hoe kunnen toerisme en natuurbeleving hand in hand gaan met bescherming en herstel van natuur en landschap? De gids is bestemd voor iedereen die werkt op het snijvlak van natuur, landschap en toerisme en die een plek 'beleefbaar' wil maken. Je vindt de inspiratiegids hier.

Het doel van dit rapport is enerzijds voldoen aan de Europese rapporteringsvereisten, maar anderzijds ook om lokale initiatieven te ondersteunen door het samenbrengen en de visualisatie van de data. Gemeenten, provincies, projectontwikkelaars, zullen zich kunnen baseren op de aangeboden data om lokale plannen te ontwikkelen voor de verduurzaming van de warmte- en koudevraag. De warmtekaart kan hierbij een eerste stap zijn voor een warmtezoneringsplan en verdere implementatie van projecten rond duurzame warmte en koude. Je vindt het rapport hier.

Naar aanleiding van de projectoproep voor veerkrachtprojecten bij jongeren kreeg het Expertisecentrum Inclusive Society, UCLL de opdracht om de geselecteerde projecten te begeleiden en de bevindingen uit dit traject te capteren in een onderzoeksrapport. De opdracht omvatte zowel intervisiesessies als individuele bezoeken en focusgesprekken, waarbij verschillende acties elkaar aanvulden en voedden. De bevindingen uit het onderzoek zijn vertaald naar een praktisch instrument voor organisaties en stakeholders, inclusief een stappenplan, QuickScan en een draaiboek voor workshops. Belangrijke aanbevelingen omvatten het bevorderen van veerkrachtige samenwerkingen en het effectief betrekken van kinderen en jongeren bij het aanbod en de evaluatie ervan.  Je vindt de publicatie hier.

Wil men in de toekomst veerkrachtige landbouwbedrijven die gezonde voeding met een minimale belasting van het milieu produceren, dan is er een grondige herziening van ons huidig landbouw- en voedselsysteem nodig. Agro-ecologische landbouw geeft richting aan hoe we deze transitie kunnen aangaan. Agro-ecologie is een holistische benadering van landbouw- en voedselproductie, die niet alleen kijkt naar ecologische duurzaamheid, maar ook naar sociale rechtvaardigheid, economische veerkracht en de ondersteuning van lokale gemeenschappen. Je vindt de publicatie hier.

OVAM organiseerde een studie op zoek naar oplossingen voor het afval en de materialen die jaarlijks op heel wat festivalcampings achterblijven. Het rapport zet je op weg voor de zomer van 2024. Het bevat praktische tips en oplossingen om te komen tot meer afvalpreventie, hergebruik van materialen, betere sortering, recyclage en een vermindering van afval in het algemeen op jouw festivalcamping. Je vindt het rapport hier.

Of het nu gaat om woningbouw, arbeidsmarkt, klimaat, stikstof, migratie of sociale zekerheid: vele grote vragen hebben nu allemaal onze aandacht nodig. Nederland snakt naar een nieuw verhaal waarmee deze grote vragen in samenhang kunnen beantwoord worden. Het gebrek aan een gezamenlijk toekomstbeeld is één van de redenen waarom noodzakelijk en daadkrachtig beleid nu voortdurend wordt vooruitgeschoven. Nederlands gemeenten voelden zich als eerste overheid (mede)verantwoordelijk voor de concrete gedachtevorming over de toekomst van Nederland. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft daarom samen met De Argumentenfabriek het initiatief genomen hen bij elkaar te brengen en Nederland te voorzien van een inspirerend toekomstbeeld. Rond dat toekomstbeeld voor Nederland werd een hele website opgebouwd die inzicht geeft in wat de finaliteit is, hoe men tewerk ging, wie betrokken was.  Ook de uitkomsten van het denken rond een toekomstbeeld voor Nederland 2040 zijn op de website beschikbaar. Je vindt de website hier.

In onze leefomgeving worden we constant blootgesteld aan geluid, zowel overdag als 's nachts. Nachtelijk geluid kan de nachtrust verstoren, en bijgevolg een negatieve invloed hebben op de gezondheid. Binnen deze studie werd een protocol ontwikkeld voor het simultaan meten van de nachtelijke geluidsblootstelling (zowel binnen als buiten) en de biologische respons hierop. Dit protocol biedt een innovatieve meetmethode aan om inzicht te krijgen in de impact van blootstelling aan omgevingsgeluid.  Je vindt het rapport hier.

De studie verbetert een bestaande methode om via GIS-analyse van bestaande geodata (groenkaarten en hoogtemodellen) voor een gebiedsdekkende 'zicht op groen – index' te maken voor Vlaanderen. De resulterende kaart toont voor elke 5x5m in Vlaanderen op schaal van 0 tot 1 hoeveel groen er zichtbaar is de omgeving van een observator op die locatie (0: geen groen zichtbaar, bv vanop een ommuurde binnenkoer, 1: alleen groen zichtbaar, bv in een bos, park of natuurgebied) Op basis van deze kaart kunnen afgeleide kaarten gemaakt worden door bijvoorbeeld aan elk gebouw of wegsegment een score toekent. Hiermee kan het huidige zicht op groen vanuit het gebouw (woning, school, werklocatie, zorgvoorziening,… ) of in de buurt geobjectiveerd worden. Je vindt het rapport hier.

De wetgeving op de ambulante handel (markten, ...) is sinds de zesde staatshervorming een bevoegdheid van het Vlaamse Gewest. In 2017 werd de wetgeving beter afgestemd op de evoluerende socio-economische realiteit en op een modern beheer van ambulante activiteiten. Meer autonomie voor gemeenten, deregulering en administratieve vereenvoudiging zijn de rode draad doorheen de wetswijziging. De brochure die je hier vindt, geeft duiding bij de vernieuwde Vlaamse wetgeving.

KU Leuven heeft in opdracht van Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een rapport opgesteld met een voorstel hoe de Vlaamse groennormen, die dateren van 1993, gemoderniseerd kunnen worden. Het rapport stelt dat de regel '3 bomen zichtbaar per woning, 30 procent groen per wijk en 300 meter afstand tot publiek groen die een minimale oppervlakte heeft van een halve tot één hectare', een goede Vlaamse moderne groennorm zou zijn. De groennormen worden ter verduidelijking niet in regelgeving omgezet, maar geven een richting en indicatie aan beleidsmakers op alle niveaus om Vlaanderen stapsgewijs groener, en bijgevolg ook gezonder te maken volgens het rapport dat je hier vindt.

Het doel van dit rapport is om meer inzicht te verwerven over de relatie tussen sociale huur en tewerkstelling In Vlaanderen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een literatuuroverzicht en statistische analyses voor Vlaanderen op basis van zowel administratieve gegevens als survey-data.  In het eerste deel geven de onderzoekers een overzicht van eerdere empirische studies over de link tussen sociale huisvesting en (kans op) tewerkstelling. Hierna beschrijven ze hoe de groep werklozen en niet-beroepsactieven er in Vlaanderen uit ziet, en wordt een overzicht gegeven van de mogelijke manieren waarop sociale huur de kans op uitstroom naar werk van huurders kan beïnvloeden. Ze kijken daarbij naar financiële mechanismen, maar ook naar mechanismen die gerelateerd zijn aan de locatie van sociale huisvesting, het sociale netwerk van huurders, competentie-versterking en gezondheidseffecten. Tot slot geven ze in het literatuurluik ook een overzicht van internationale beleidsmaatregelen die de tewerkstellingssituatie van sociale huurders kunnen verbeteren. Je vindt het rapport hier.

Bewoners en ondernemers kunnen een belangrijke rol spelen als lokaal ambassadeur. Ze heten bezoekers op een gastvrije, waardevolle en authentieke manier welkom en laten hen écht kennismaken met hun dorp, stad of streek. Dat lokaal ambassadeurschap is iets dat Toerisme Vlaanderen mee wil uitdragen en ondersteunen. In deze brochure delen ze best practices uit binnen- en buitenland. Ze laten zien hoe overheden en andere organisaties concreet invulling geven aan lokaal ambassadeurschap, op heel uiteenlopende manieren. Initiatiefnemers en ambassadeurs vertellen hoe ook jij vanuit jouw organisatie, gemeente, stad, regio of provincie aan de slag kunt, en waar je op moet letten als je een ambassadeurswerking wilt opzetten en onderhouden. Je vindt de brochure hier.

De zeer hoge inflatie in 2022 knibbelde serieus aan hun financiële marges. Niettemin stellen de Vlaamse gemeenten het financieel nog behoorlijk goed, zo leren we uit hun jaarrekeningen 2022. Al blijft het pensioenspook om de hoek loeren.  Je vindt hier de publicatie en hier de gegevens per gemeente.

Met augmented reality (AR) zijn we een nieuwe omgeving aan het opbouwen. We maken virtuele versies van onze straten, onze meubels en ons uiterlijk en voegen die als virtuele 'lagen' toe aan de werkelijkheid. Kunnen we in deze fysiek-virtuele wereld echt onderscheiden van nep? Welke impact heeft AR op de inrichting van onze publieke ruimtes? En hoe zorgen we dat immersieve technologie onze wereld verrijkt en niet verarmt? Bij AR staat veel op het spel: onze beleving van de werkelijkheid, maar ook de inrichting van de fysieke leefomgeving. Het is de hoogste tijd voor een politiek en een breed publiek debat over dit soort vraagstukken. Om dit debat op te starten, formuleert Nep echt elf ontwerpregels voor maatschappelijk verantwoorde AR. Je vindt het onderzoeksrapport hier.

Deze publicatie van het BISA (Brussels instituut voor statistiek en analyse) maakt de balans op van elk element in de evolutie van de Brusselse bevolking in 2022.In 2022 kende het Brussels Gewest een sterke bevolkingstoename. Op 1 januari 2023 telde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1.241.175 inwoners. Het is nog nooit zo dicht bevolkt geweest. Toch blijft het geboortecijfer dalen. Hoe kunnen we de bevolkingstoename in de Hoofdstad verklaren? Hoe heeft de Oekraïense crisis de demografie van Brussel beïnvloed? Welke trends tekenen zich af in onze gemeenten? Ontdek de antwoorden op deze vragen in de Demografische Barometer 2023, die je hier vindt.