Nieuwsbrief 165

​Het memorandum 'Noodzakelijke transities' van de Vlaamse centrumsteden kwam tot stand in de schoot van het Kenniscentrum. Samen gingen we doorheen de verschillende programma's, thema's en uitdagingen op zoek naar raaklijnen en een draagvlak voor een gemeenschappelijk memorandum. Luisteren, het oppikken van signalen en vertrekken vanuit de realiteit in de steden staan hierbij steeds centraal. Na een gefaseerd proces met onder meer een denkdag in 2022, gesprekken met experts, consultatie van rapporten en beleidsevaluaties, verschillende inhoudelijke uitwisselingen en tussentijdse rondes, kwamen we tot een memorandum waarin we vanuit een transitielens kijken naar de hedendaagse stedelijke uitdagingen. De uitdagingen betreffen enerzijds een aantal spannende realiteiten in de stad, zoals de schaarse ruimte en het armoedevraagstuk, en anderzijds twee uitdagingen die parallel lopen met elk stedelijk vraagstuk: de klimaatdreiging en de digitalisering. We zijn er dan ook van overtuigd dat om de huidige uitdagingen, die we gerust dreigingen kunnen noemen, de baas te kunnen én in een positieve richting te kunnen sturen, transitie en een grondige wijziging van de manier van werken noodzakelijk zijn. 

Je vindt hier het memorandum en hier de samenvatting.

​Sinds enkele decennia neemt het gebruik van de kerken voor de eredienst af, waardoor er vraag is naar nieuwe bestemmingen voor deze gebouwen. Door hun bijzondere ruimtelijke eigenschappen en hun historisch en symbolisch belang zijn ze ook interessant wanneer hun gebruik wijzigt. Ze vormen dan ook een uitgelezen voorwerp van ontwerpend onderzoek. Van 2016 tot 2021 konden Vlaamse lokale besturen die één van hun kerkgebouwen een nieuwe invulling wilden geven, een beroep doen op het Projectbureau Herbestemming Kerken. Onder begeleiding van het Projectbureau voerden zes verschillende ontwerpteams haalbaarheidsstudies uit voor 141 kerken. Telkens zette een team van architecten, architectuurhistorici en stedenbouwkundigen, in dialoog met de opdrachtgevers, al zijn expertise en creativiteit in om nieuwe kansen te scheppen voor dit religieuze erfgoed. Voor elk van de bestudeerde kerkgebouwen werden met het oog op nieuwe functies diverse ruimtelijke scenario's ontwikkeld en verbeeld. Aan de hand van een 'ontwerplexicon' biedt dit boek een ruime en rijk geïllustreerde bloemlezing uit het unieke archief van het Projectbureau Herbestemming Kerken, alsook diverse getuigenissen en reflecties over zijn werking en historiek. Je vindt de digitale versie van het boek hier.  Wie graag een gedrukt exemplaar wenst, kan dat hier bestellen.

​Op vrijdag 19 april verwelkomt de Vlaamse Overheid burgemeesters en professionals uit alle hoeken van Europa in Mechelen. Het centrale thema van de dag is de aanpak van diversiteit bij lokale besturen. Onderwerpen als leefbaarheid, ondernemerschap, discriminatie en diversiteit passeren de revue. Dit congres wordt georganiseerd door het Agentschap Binnenlands Bestuur.

Eén van de workshops zoomt in op het traject en onderzoek Stadsgenoten, een programma van het Kenniscentrum Vlaamse Steden, dat liep van 2018 tot midden 2023. Stadsgenoten is een bundeling van observaties en analyses over de situatie en praktijken in de stadsorganisaties en een collectie toegepaste inzichten van externe deskundigen.

Programmaleider Lotte De Bruyne presenteert haar bevindingen, inzichten, valkuilen en kennis van tal van experten die haar pad kruisten. In haar workshop legt ze de focus op daar waar het verschil kan gemaakt worden: de top van een organisatie. Meer informatie over deze workshop en het programma van de conferentie op 19 april vind je hier (deze link wordt operationeel vanaf 1 maart).

De dag voor en de dag na de conferentie organiseert het Hannah Arendt-instituut haar Festival Facts tot Act. Op 18 april brengt ze wetenschappers, beleidsmakers en professionals rond de tafel in een zoektocht naar praktische oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Op 20 april gaan de deuren open voor het brede publiek met een programma voor denkers en doeners opgebouwd uit workshops, panelgesprekken, lezingen, theater, boeken en meer. Meer over het festival vind je hier.

​Het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties  (BZK) wilde een integraal beeld krijgen van de ondersteuningsbehoeften van kwetsbare burger.  theRevolution voerde in opdracht van BZK een verkennend onderzoek bestaande uit een brede deskresearchanalyse op basis van beschikbare literatuur en inzichten over kwetsbare burgers, hun ondersteuningsbehoefte en de manier waarop de (Rijks)overheid publieke dienstverlening hierop kan laten aansluiten.

Ze zoeken in dit rapport niet naar één beeld van 'de' kwetsbare burger, omdat die simpelweg niet bestaat. In plaats daarvan is het doel geweest om een genuanceerd beeld te schetsen van kwetsbare burgers. Om mechanismen te ontdekken die van invloed zijn op de manier waarop iemand kwetsbaar is (of wordt), en te kunnen bepalen in welke mate iemand dan kwetsbaar is (of wordt). En niet te vergeten: in welke context dat dan gebeurt.

Ten tweede hebben ze in dit proces het perspectief waar mogelijk omgedraaid: niet redeneren vanuit de overheid, maar vanuit de burger. Dat betekent dat ze de context en mechanismen, en vooral de impact daarvan, zo veel mogelijk beschrijven vanuit het perspectief van de burger die ermee te maken heeft.

In lijn met de vorige keuze kijken ze naar kwetsbare burgers vanuit de invalshoek dat kwetsbaarheid ontstaat in de interactie met de overheid. Het simpelweg hebben van een of meer kenmerken maakt iemand immers niet per definitie kwetsbaar. Maar in de interactie met de (Rijks)overheid en overheidsdienstverlening kán iemand een hogere mate van kwetsbaarheid ervaren, omdat 'het systeem' niet goed (genoeg) op deze persoon ingericht is.

De publicatie eindig met een aantal conclusies rond vijf soorten kwetsbaarheid, waarbij de risicofactoren geclusterd worden op basis van economische, sociale, gezondheids- en omgevingsomstandigheden en persoonlijke kenmerken.

Je vindt de publicatie hier.

​In 2024 bestaat Scivil, het kenniscentrum voor citizen science in Vlaanderen, vijf jaar. Ter gelegenheid van deze vijfde verjaardag organiseert het Scivil-team op 11 maart een studiemiddag in Leuven. Aan de hand van vier concrete case laten ze zien hoe je een citizen science project laat groeien van een vaag idee tot een succesvol resultaat. Aan de hand van de cases van Telraam, Plastic Pirates, Isala en Vierkante meter: iedereen archeoloog, gaan ze op zoek naar de ingrediënten voor een impactvol citizen science project. Nieuwkomers in de citizen science kunnen aansluiten bij een 'introductie tot citizen science' die aan de namiddag voorafgaat.

Deelname aan deze namiddag is gratis, mits registratie. Meer info over deze studiemiddag, inclusief het volledige programma, vind je hier, inschrijven kan hier.

Benieuw naar de verwezenlijkingen van Scivil in die vijf eerste jaren? In een uitgebreid interview blikt het Scivil-team terug op de afgelopen periode en blikken ze ook al vooruit. Dat interview lees je hier. 

​Als je geen werk hebt en geen idee hoe je het einde van de maand gaat halen, ben je dan in staat om grote problemen als klimaatverandering aan te gaan? Ja, weten ze in de Groene Hub, een gebiedscoöperatie in een oud schoolgebouw in de Amsterdamse wijk Gaasperdam. Vier jaar geleden opende de Groene Hub haar deuren voor buurtbewoners die er activiteiten en trainingen organiseren voor medebuurtbewoners. De Groene Hub is anno 2023 levendiger dan ooit. Bewoners vliegen in en uit en steeds meer Gaasperdammers, jong en oud, vinden de weg. Ze koken. Ze repareren fietsen. Ze fiksen vochtige, koude woningen. Ze verbouwen groentes, ze naaien kleren en isolerende gordijnen en ze maken biogas van etensresten. Ze filmen, ze maken podcasts en nog veel, veel meer. Het is meer dan alleen maar leuk. Al die sociale activiteiten zijn gekoppeld aan kleine en grote problemen in de buurt. En die verbinden ze in de Groene Hub dan weer aan grote thema's als energietransitie en biodiversiteit.

Uitdagingen worden aangevlogen via zgn. Donut deals, dat zijn gezamenlijke afspraken om je in te zetten voor een activiteit waarbij je meerdere problemen van bewoners en de wijk koppelt aan minimaal één probleem in de wereld. Bewoners werken daarvoor samen met andere initiatieven in de buurt, met de overheid, een bedrijf of een school die elk hun eigen sterkte inzetten. Eén voorbeeld van zo'n deal is de QuickFix-brigade. Dat zijn in de Groene Hub opgeleide bewoners die bij andere bewoners thuis maatregelen treffen en tips geven om minder energie te verbruiken. Ze kijken niet alleen naar technische gebreken, ze zien ook wat bewoners nog meer nodig hebben, aan hulp of aan menselijk contact. De deal zorgt voor scholing, werkgelegenheid, sociale ontmoetingen én voor minder CO2-uitstoot. Focus bij de Donut Deals ligt op verankering in de wijk. Als je bewoners opleidt, blijft de kennis in de wijk, bij mensen die de wijk en hun buren het best kennen. 

Kortom: De Groene Hub laat zien dat als je mensen betrekt en opleidt, ze graag willen bijdragen aan de oplossing van grote, abstracte problemen als de klimaatcrisis. En dat ze kúnnen bijdragen. Ook wie geen geld heeft voor een warmtepomp. Ook wie geen dak heeft voor zonnepanelen.

Meer informatie over de Groene Hub en de Donut Deals vind je hier en hier.

​Deze projectoproep heeft tot doel om innovatieve projecten te ondersteunen die het Nederlands bij jongeren in Brussel versterken.

Met DURF trekt de Vlaamse overheid resoluut de kaart van jongeren en participatie. In de aanloop naar deze projectoproep werd onder begeleiding van het stadscollectief Urban Foxes een DURF-jongerenjury samengesteld, bestaande uit 22 jonge Brusselaars. Die jongerenjury heeft de projectoproep inhoudelijk vormgegeven en zal de ingediende projectaanvragen beoordelen op basis van hun zelfgekozen criteria. In een volgende fase adviseert de jongerenjury de Vlaamse Brusselminister over de toekenning van de projectsubsidies. Uiterlijk op 31 mei 2024 worden de indieners op de hoogte gebracht van de beslissing van de minister.

De ingediende projectvoorstellen worden beoordeeld aan de hand van de volgende inhoudelijke criteria: (1) de mate waarin het project het Nederlands versterkt bij jongeren in Brussel, (2) de aantrekkelijkheid van de activiteiten en (3) het jeugdparticipatieve en inclusieve karakter van het project.

Er is een bedrag van 200.000 euro voor deze projectoproep beschikbaar. Het maximaal toegekende subsidiebedrag bedraagt 50.000 euro per projectvoorstel. De projecten kunnen starten vanaf 1 juli 2024. De subsidieaanvraag moet uiterlijk op 18 maart 2024 ingediend worden via brussel@vlaanderen.be aan de hand van een aanvraagformulier. 

Je vindt hier alle informatie over de oproep en de nodige documenten.

​Traditionele parkeerterreinen smeken om een frisgroene opknapbeurt. Door meer natuur te integreren op de verharde terreinen krijgt de biodiversiteit een heuse boost, worden verloren bodemfuncties hersteld en krijgen overstromingen geen kans. En ook de gebruiker geniet mee van een groener parkeerterrein.

Bijna 60 organisaties, waaronder bedrijven, scholen en gemeenten, o.a. Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen en Roeselare, verbinden zich ertoe meer natuur te voorzien op zoveel mogelijk parkeerterreinen in Vlaanderen. Ze plaatsten op 11 januari in Gent hun handtekening onder de Green Deal Natuurinclusieve Parkeerterreinen, een initiatief van het Departement Omgeving en de organisaties Natuurbuur en Natuurpro.

Omdat de Green Deal deel uitmaakt van het Vlaams Actieplan Wilde Bestuivers 2022-2030, dat de afname van wilde bestuivers tegengaat, staan biodiversiteit en het creëren van ruimte voor wilde bestuivers centraal. De biodiversiteit verhogen kan door bomen en heggen te planten als afscheiding, planten te kiezen die nuttig zijn voor bestuivers en ruimte te voorzien voor nestkasten of insectenhotels. Waterdoorlatende materialen en wadi's laten het water toe weer in de grond te sijpelen.

Meer info over de Green Deal Natuurinclusieve Parkeerterreinen, inclusief een lijst met alle 59 ondertekenaars, vind je hier.

​Jaarlijks publiceert het Departement Werk en Sociale Economie en het Steunpunt Werk een gezamenlijk trendrapport, waarin kwetsbare groepen op de Vlaamse arbeidsmarkt worden onderzocht op basis van de Enquête naar de Arbeidskrachten (EAK) en data van VDAB. Evoluties en huidige situaties inzake werkstatus alsook deelname aan opleiding worden geduid voor o.a. personen met een migratieachtergrond, jongeren en 55-plussers, vrouwen, kortgeschoolden en personen met een arbeidshandicap. Voor elk van deze aandachtsgroepen worden de trends kort en bondig geschetst in het hoofdstuk Samenvatting. Daarnaast is er per aandachtsgroep een hoofdstuk samengesteld met analyses die een uniek inzicht geven in de kwetsbaarheid van specifieke aandachtsgroepen, via verschillende globale indicatoren en specifieke uitdiepingen.

Net als in de vorige editie van het Trendrapport stellen we bij kortgeschoolden ook in 2022 een lage werkzaamheidsgraad van 51,3% vast. Zij lijken zich als enige groep voorlopig nog niet te herstellen. Dit Trendrapport maakt duidelijk dat vooral vrouwelijke kortgeschoolden, kortgeschoolden geboren buiten de EU-27 en kortgeschoolden jonger dan 55 jaar een terugval in werkzaamheid kenden in 2021 en 2022 vergeleken met voorgaande jaren. Deze personen lijken dan ook op meerdere vlakken kwetsbaar op de arbeidsmarkt.

Hoewel er veel positieve trends opvallen, is het belangrijk om voldoende stil te staan bij de unieke kwetsbaarheden die we bij de aandachtsgroepen vaststellen. De arbeidsmarkt was erg krap in 2022, en dat biedt doorgaans heel wat kansen op werk. Toch zijn er nog duidelijke kloven die blijven bestaan tussen de aandachtsgroepen en andere werkenden. Door deze te monitoren in dit Trendrapport, verkrijgen we inzicht in hun evolutie en kan er gerichter ingezet worden op een beleid van remediëring.

Het trendrapport vind je hier.