Nieuwsbrief 168

​Sinds 2021 zijn in Brussel 12 broedplekken in ontwikkeling, unieke plaatsen waar uiteenlopende organisaties samenwerken door een fysieke ruimte met elkaar te delen. Hier worden de krachten gebundeld om maatschappelijke, sociale en ruimtelijke uitdagingen samen aan te pakken, van elkaar te leren en naar gedeelde oplossingen te zoeken in een nieuw organisatiemodel. Het is de bedoeling dat via dit project verschillende sectoren samengebracht worden, inclusie in de hand wordt gewerkt én dat de buurt betrokken wordt bij de broedplekken.

Geïnteresseerde organisaties konden zich kandidaat stellen en vervolgens werd onderzocht welke organisaties geschikt waren voor het delen van een infrastructuur.  De organisaties die een match hadden, werkten vervolgens onder begeleiding van experts toe naar een concrete aanvraag voor een investeringssubsidie. Hierna is aan 12 trajecten een subsidie toegekend.

De broedplekken werden in hun traject begeleid door Architecture Workroom Brussels. Je vindt hier de publicatie met hun bevindingen van de afgelopen 3 jaar en hier meer informatie over de 12 broedplekken.

​De stad Oostende lanceert een visueel stappenplan voor Zwembad Brigitte Becue. Zo kan iedereen die daar nood aan heeft, een zwembadbezoek goed voorbereiden en het zo stressvrij mogelijk maken. Het plan combineert foto's, pictogrammen en tekst en biedt bezoekers een zo volledig mogelijk overzicht van de route naar en in het zwembad. Door in te zetten op duidelijke communicatie, visualisatie, voorspelbaarheid en structuur wil de stad tegemoetkomen aan de noden van een neurodivers publiek en hun bezoek zo stressvrij mogelijk houden. Voor het plan werd samengewerkt met Toerisme voor Autisme, die ervaring heeft met het toegankelijk, gestructureerd, begrijpbaar en bijgevolg aangenaam maken van de toeristische sector voor mensen met autisme en iedereen die voordeel haalt uit extra structuur en visuele ondersteuning. Het stappenplan voor het Zwembad Brigitte Becue vind je hier en meer informatie over Toerisme voor Autisme hier. 

​De enquête over ICT- en internetgebruik bij huishoudens en individuen (ICT-enquête bij huishoudens en individuen) is een jaarlijks door Eurostat gecoördineerde bevraging in de lidstaten van de Europese Unie. Voor de organisatie van de bevraging en voor de verwerking van de Belgische cijfers is het Belgische statistiekbureau Statbel (Statistics Belgium) verantwoordelijk.

Het aandeel van de bevolking van 16 tot 74 jaar in het Vlaamse Gewest dat in het jaar voorafgaand aan de bevraging goederen of diensten voor privégebruik aankocht of bestelde via een website of via een app, lag in 2023 op 79%. Dat aandeel steeg sterk sinds 2005. Toen kocht of bestelde 16% van de inwoners online.

Het aandeel burgers dat in het jaar voorafgaand aan de bevraging een aankoop of bestelling online deed, varieert naar leeftijd, opleiding en huishoudinkomen. Er is geen verschil naar geslacht of geboorteland. 55- tot 74-jarigen kopen minder vaak online dan de jongere leeftijdsgroepen. Bij de 55- tot 74-jarigen ging het in 2023 om 62%, bij de 18- tot 24-jarigen en de 25- tot 54-jarigen om respectievelijk 87% en 88%. Online kopen neemt toe met het onderwijsniveau en met het inkomen. Bij de laaggeschoolden kocht in 2023 59% online, bij de hooggeschoolden 93%. Bij de laagste inkomensgroep (tot 1.499 euro) ging het om 53%, bij de hoogste inkomensgroep (vanaf 4.800 euro) om 89%. Je vindt hier meer cijfers en de link naar de databron.

​Op 24 april werden de laureaten van de Prijs Publieke Ruimte bekendgemaakt. In de categorie 'stedelijke projecten' viel Kortrijk in de prijzen met het Groeningepark. Voor dit project werd zo'n 2.700m² onthard en werd een grote geasfalteerde parking omgevormd naar een groene stadstuin. Het nieuwe park is onderverdeeld in verschillende zones: een stadszone met (kort)parkeren, een flexibele zone voor onder andere kunst en evenementen, een gecultiveerde zone met bloemen en kruiden en een natuureiland. Het park zorgt voor vergroening, versterkt het binnenstedelijke wandel- en fietsnetwerk en draagt bij aan waterbeheersing. De stad wordt daardoor leefbaarder en klimaatrobuuster.

In het park komen alle generaties samen, onder andere door de nabijheid van zowel een school als een woonzorgcentrum. Bovendien werd de buurt actief betrokken bij de ontwikkeling van het park en zijn er elementen om samen te gebruiken aan het park toegevoegd, zoals een generatieschommel, een podium waar kinderen kunnen klimmen en ouderen kunnen zitten, en een pluktuin. De diverse functies van het park en de aandacht voor inclusiviteit werden dan ook geprezen door de jury van de Prijs Publieke Ruimte. Meer informatie over het Groeningepark vind je hier en ook hier.

​Aan de hand van een representatieve online bevraging werd in opdracht van het Departement Omgeving door een onderzoeksteam van UGent en UA gepeild naar de mate waarin (1) de bevolking vandaag reeds verschillende klimaatvriendelijke gedragingen stelt,  (2) het voornemen heeft om dit in de toekomst te doen en (3) specifieke klimaatvriendelijke beleidsmaatregelen ondersteunt. Daarnaast werden verschillende persoonsgebonden en gedragsspecifieke drijfveren bevraagd om inzicht te krijgen in de drempels en hefbomen voor klimaatvriendelijk gedrag bij burgers. 

De uitgebreide methodologische onderbouwing van het gedragsmodel biedt een solide basis om de nu uitgevoerde nulmeting periodiek te herhalen. Deze herhaling laat toe om de evoluties in het draagvlak op te volgen en het meetinstrument verder te verfijnen.

Deze gedragsspecifieke benadering van het draagvlak voor de klimaattransitie biedt een vernieuwende en wetenschappelijk onderbouwde kijk op hoe burgers zich verhouden ten aanzien van de klimaattransitie en hoe de overheid bij de ontwikkeling van beleidsinstrumentarium meer rekening kan houden met de motivationele drempels die burgers ervaren.

Over de bevraging, het gedragsmodel en de resultaten van deze eerste bevraging lees je hier meer.

​Na ernstige wateroverlast in 2016 heeft de Stad Roeselare sterk ingezet op fysieke maatregelen. Om overstromingen te voorkomen werden in eerste instantie een aantal bufferbekkens rondom de stadskern aangelegd. Bovendien werd in de stad ingezet op ontharding, infiltratie, buffering, opvang en hergebruik van hemelwater. Vandaag maakt de stad maximaal gebruik van deze realisaties, niet alleen om overstromingen tegen te gaan, maar ook om droogte, hitte, grondwaterproblemen en andere uitdagingen als gevolg van klimaatverandering aan te pakken.

Ook de nieuwe toepassing Rainbrain draagt hiertoe bij. Rainbrain is ontworpen als een datagedreven instrument voor beslissingsondersteuning en fungeert als het centrum van een slim stedelijk waterbeheersysteem. Het conceptidee werd in 2020 ontwikkeld met financiële steun van het Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen (Vlaio). Het pilootproject werd eind 2023 afgerond voor de regelmogelijkheden op de Mandel. 

Binnen het project werd een (Big Data en Internet of Things) geconnecteerd platform ontwikkeld dat steden en waterbeheerders helpt de risico's rond wateroverlast, droogte en waterkwaliteit op te volgen en te beperken. Via een snel toenemend aantal sensoren wordt data verzameld, die dan Roeselare kunnen helpen om beslissing te maken. Het platform verzamelt informatie over het volledige watersysteem van Roeselare, van de waterputten in de tuin van burgers en informatie van de stad uit de riolen tot provinciale en Vlaamse waterlopen die door Roeselare lopen. Gegevens worden uitgewisseld via het Smart City platform Urban Sense, ontwikkeld door Roeselare, Brugge en Leuven. Rainbrain maakt gebruik van AI om zichzelf te optimaliseren en te verbeteren op basis van modellen, metingen en voorspellingen. Op die manier zijn waterbeheerders steeds beter in staat de waterbeschikbaarheid te monitoren en de infrastructuur slim aan te sturen om droogte en wateroverlast te voorspellen en te vermijden. Meer informatie over het project vind je hier.

​De Nederlandse kennisorganisatie Platform 31 bracht in een rapport ervaringen, voorbeelden en uitdagingen samen op het vlak van wat er nodig is voor gemeenten om het koppelen van opgaven voor het verduurzamen van wijk en buurt in een wijkgerichte aanpak concreet te maken. En concludeert dat het koppelen van gemeentelijke opgaven een keuze is die om een sturings- en organisatieconcept vraagt.

Om te kunnen kiezen is immers inzicht nodig in de dynamiek, de inzet van middelen, beschikbare capaciteit, prioriteiten, de urgentie en ambities. Daarvoor worden verschillende systemen ontwikkeld binnen de gemeentelijke organisatie die management en bestuur van informatie voorzien om tijdig en daadkrachtig keuzen te kunnen maken. Het is van belang om budgetten te bundelen om versnippering in financieringsmogelijkheden tegen te gaan en de hoge verantwoordingsdruk te laten afnemen. Daarnaast zijn spelregels en kaders gewenst om het sturings- en organisatieconcept verder te faciliteren. De stakeholders in de buitenwereld en de burgers vragen immers veel van de gemeentelijke organisatie. Het volledige rapport 'Van stadsvernieuwing naar wijkverduurzaming' lees je hier.

​Wanneer we omgevingsbeleid maken of projecten in de fysieke leefomgeving vormgeven, dan houden we rekening met een heleboel factoren zoals locatie, gebruikers, stromen of verweving. Maar één factor zien we vaak over het hoofd: de tijd. Onze fysieke leefomgeving verandert voortdurend en als mens gebruiken we haar volgens onze eigen tijdspatronen. Tijd en omgeving zijn dus nauw met elkaar verbonden.

De tijdsdimensie is veelzijdig. Het Departement Omgeving verkende hoe een actieve tijdsreflex kan bijdragen aan een beter omgevingsbeleid dat wint aan toekomstwaarde. In de inspiratienota 'Tijd, een onmisbare schakel in omgevingsbeleid' komt een breed gamma vraagstukken en oriëntaties voor het omgevingsbeleid aan bod, ze reikt basisprincipes, instrumenten, voorbeelden en tips aan. Je vindt de inspiratienota hier.

​Er wonen steeds meer mensen in de stad. Dat zorgt voor grotere bouwvolumes, die ook steeds vaker de hoogte ingaan. Om ervoor te zorgen dat de menselijke maat behouden blijft, is het handig om te weten hoe stadsbewoners hun leefomgeving ervaren. Technologie uit de neurowetenschappen kan daarbij behulpzaam zijn. Door hersenactiviteit te meten en te onderzoeken welke elementen aandacht trekken bij het zien van een straatbeeld, kunnen conclusies getrokken worden over welke straten een prettig gevoel geven en welke niet.

De inrichting van een straat heeft daar veel invloed op. De vormgeving van gebouwen is belangrijk, net als de overgang tussen de straat en de gebouwen. Ook licht, geluid en kleuren kunnen meespelen. Neuro-architectonisch onderzoek laat zien dat er in straten die als prettig worden ervaren over het algemeen geen grote, dominante bouwblokken zijn en dat er sprake is van afwisseling in de bebouwing. Ook is er groen aanwezig en is er sprake van actieve plinten waar op ooghoogte iets te zien of doen is.

Bij neuro-architectuur gaat het erom een omgeving te ontwerpen die mede gestoeld is op de gevoelens en het welzijn van stadsbewoners. Wie daar meer wil over weten, vindt hier en hier meer informatie.