Nieuwsbrief 171

​Op 10 september lanceerde het Departement Zorg de vernieuwde versie van de Rechtenverkenner. Deze website biedt een handig overzicht van alle sociale rechten op federaal, Vlaams, provinciaal en lokaal niveau. Voor hulp- en zorgverleners is dit een onmisbare tool om burgers in Vlaanderen te informeren over financiële voordelen, gratis dienstverlening en andere sociale rechten.
De sociale rechten worden opgehaald uit de Interbestuurlijke Producten- en Dienstencatalogus (IPDC) en de Lokale Producten- en Dienstencatalogus (LPDC), waardoor de informatie altijd up-to-date en herbruikbaar blijft. Elk lokaal bestuur kan bijdragen aan het vullen van de nieuwe Rechtenverkenner. 
De nieuwe Rechtenverkenner kwam tot stand in samenwerking met de werkgroep Rechtenverkenner van het Kenniscentrum Vlaamse Steden. De leden van de werkgroep dachten samen na over de bruikbaarheid van LPDC-productfiches en machine-leesbare voorwaarden en waren betrokken als piloot bij de invoer en het testen van de eerste versies van de Rechtenverkenner. Na de lancering werkt de werkgroep actief verder aan het opzetten van duurzame processen voor het invoeren en actueel houden van de rechten in de Rechtenverkenner. Concrete afspraken over deze samenwerking werden vastgelegd in de City Deal Rechtenverkenner, een uitvoeringsovereenkomst afgesloten tussen de centrumsteden, Departement Zorg, Agentschap Binnenlands Bestuur, Digitaal Vlaanderen, VVSG en het Kenniscentrum Vlaamse Steden.

Alle informatie over de nieuwe rechtenverkenner vind je hier, de rechtenverkenner zelf vind je hier.

​Op 14 november organiseert de Vlaamse Vereniging voor ruimte en planning (VRP) de Werelddag van de Stedenbouw. De editie 2024 kreeg als thema 'Modal Shift.  Een gebouwde shift?' mee en gaat door in Hasselt.

De opkomst van de auto ging gepaard met het idee van vrijheid van wonen buiten de kern, werken en je vrije tijd beleven waar en wanneer je wil. Maar die keuze heeft intussen overduidelijk zijn keerzijde getoond met verspreide bebouwing, onveilige (steen)wegen en een publieke ruimte waarin parkeren enorm veel plaats krijgt toebedeeld, klimaatopwarming, luchtvervuiling, verkeersdoden, overvolle snelwegen, …

Als we de bouwshift willen realiseren moeten we breder denken dan enkel wonen. Vandaag blijven we sterk vanuit de norm van individueel autobezit ontwikkelen en vergunnen. Ook in het mobiliteitsbeleid gaat het autoverkeer met de meeste middelen lopen. Volgende vragen komen dus zeker aan bod. Hoe krijgen we de modal shift van de grond? Welke veranderingen zijn er nodig in het ruimtelijk beleid, het mobiliteitsbeleid en in het logistiek beleid en waar vinden we win-wins?

Je vindt hier het programma en alle praktische informatie en inschrijven kan hier.

​CircuLaw publiceerde een overzicht van de Europese Green Deal waarin alle relevante wetgeving duidelijk en logisch gepresenteerd wordt. Elke wet wordt toegewezen aan het overkoepelende wettelijke kader (bv. Fit for 55, Circular Economy Action Plan, enz.), en de kleuren geven de status ervan aan: in onderhandeling, aangenomen of geïmplementeerd.

CircuLaw monitort de status van alle wetteksten en houdt deze up-to-date, zodat het platform kan worden gebruikt als een 'single source of truth'.

Intussen werden al 5 wetten geanalyseerd op hun relevatie voor lokale overheden: Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR), Construction Products Regulation (CPR), Single-Use Plastics Directive (SUP), Energy Efficiency Directive (EED) en op korte termijn zullen er nog vijf worden toegevoegd.  Je vindt hier meer informatie.

CircuLaw is een samenwerkingsverband van initiatiefnemers, ontwikkelpartners, financieringspartners en kennispartners. Deze collectieve steun zorgt voor de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de informatie die open source is. Je vindt hier meer informatie over alle betrokken partners.

Je vindt hier tenslotte een overzicht van alle richtlijnen en verordeningen in het kader van de Green Deal en wat hun actueel statuut (in onderhandeling, aangenomen of geïmplementeerd) is.

​Steeds meer kinderen kampen op vroege leeftijd met overgewicht of obesitas, wat op termijn kan leiden tot diabetes, nierproblemen en andere gezondheidsrisico's. In Genk werd daarom het initiatief 'Ik heb een Maatje' opgestart, een samenwerking tussen onder andere de stad, het Huis van het Kind, het ziekenhuis en andere partners. Doel is overgewicht bij Genkse kinderen tussen 8 en 12 jaar aan te pakken en hen en hun gezinnen in het algemeen aan te zetten gezonder te leven. De eerste resultaten waren alvast succesvol.

Daarom wordt het initiatief nu verder uitgebreid dankzij onder meer een intensieve samenwerking met diëtisten, kinesisten, …

Door deze samenwerking kunnen gezinnen rekenen op een breed pallet aan ondersteuning op pedagogisch, (para)medisch, sportief én psychosociaal vlak. Overgewicht en obesitas aanpakken is namelijk niet eenvoudig. Vaak is een aanpassing van de levensstijl nodig en dat vraagt samenwerking van het hele gezin. 'Ik heb een maatje' is daarom een familie georiënteerd en ervaringsgericht programma met een integrale aanpak dat ouders en kinderen op weg helpt naar een gezondere levensstijl. Meer concreet leren gezinnen via workshops, bijeenkomsten en andere activiteiten gezond eten, (her)ontdekken kinderen het plezier om te bewegen en worden ze bijgestaan in het omgaan met moeilijke momenten.

Je vindt hier meer informatie over 'Ik heb een Maatje'.

​De afgelopen jaren stonden fusies hoog op de agenda maar ontbrak een wetenschappelijk onderbouwde tool om mogelijke fusiepartners te identificeren. Daar brachten onderzoeker Wander Demuynck en professor Ben Derudder onlangs verandering in. Hun fusietool laat toe om op consistente wijze fusiescenario's te simuleren op basis van objectiveerbare parameters. Je vindt hier alle informatie over het webinar dat doorgaat op 21 oktober (11u tot 12 uur) waar de tool, de mogelijkheden en beperkingen worden toegelicht.  Deelname is gratis en inschrijven kan hier.

Daarnaast brengen we ook al graag een seminarie onder de aandacht. Op 14 oktober 2023 werd de 'Toekomstvisie op het Lokaal en Binnenlands Bestuur in Vlaanderen' in het Vlaams parlement voorgesteld. De Vlaamse Minister voor Binnenlands Bestuur verlengde de opdracht tot eind 2024. De bedoeling was om het publieke debat over de Toekomstvisie verder te zetten. De vervolgopdracht houdt ook een verdieping in van een aantal maatschappelijke opgaven: zorg, veiligheid, cultuur en omgevingsbeleid zijn nu meer uitgewerkt. De opdracht was vooral transitiepaden te ontwikkelen voor de schaalvergroting van de lokale besturen, de afbouw van de provinciale bevoegdheden en de reorganisatie van de Vlaamse overheid. 

Op 19 november 2024, ruim een jaar na het publiceren van het rapport, wordt tijdens een seminarie, opnieuw in het Vlaams parlement, uitgebreid toelichting gegeven over de vervolgopdracht. Een belangrijk onderdeel is de toelichting bij de voorstellen voor een meer kwaliteitsvolle en gebiedsdekkende aanpak van fusies van lokale besturen. Het definitieve programma wordt binnenkort bekend gemaakt worden. 

​Artificiële Intelligentie (AI) is in snelle opmars. Ook in Vlaanderen zal AI tot in alle hoeken van de samenleving doordringen. Hoe maken we van AI een blijvend succesverhaal? Hoe zorgen we dat Vlaanderen een leidende rol opneemt en blijft opnemen, ten voordele van mens en maatschappij?

Die ambitie staat beschreven in het Vlaams Beleidsplan Artificiële Intelligentie (AI), waarvan de eerste (2019-2023) en de tweede (2024-2028) vijfjarencyclus door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd op respectievelijk 22 maart 2019 en 22 maart 2024. Door een succesvolle adoptie van AI wil de Vlaamse overheid bijdragen aan innovatie en economische groei voor Vlaanderen alsook aan een duurzame digitale toekomst waarin het welzijn van de mensen centraal staat. Het beleidsplan AI werd opgebouwd uit drie luiken: (1) een onderzoeksluik, (2) een implementatie- en digitaliseringsluik en (3) een flankerend luik.

Rond het beleidsplan AI bouwde Departement Economie, Werk en Innovatie een overzichtelijke website waarop informatie over het beleidsplan, maar ook inspiratie en informatie over het onderzoek en het Vlaamse ondersteuningsaanbod worden gebundeld.  De website Artificiële Intelligentie Vlaanderen vind je hier. Een samenvatting van het beleidsplan vind je hier en het volledige beleidsplan hier.

​De vijf Vlaamse provinciebesturen lanceerden de Fietsbarometer die een overzicht biedt van alle interprovinciale, provinciale, Vlaamse en Europese projecten rond fietsdata. De gebruiksvriendelijke website is opgebouwd rond 4 thema's: fietsinfrastructuur, fietstellingen, fietsveiligheid en gebruikersonderzoek. Per thema vind je een overzicht van alle projecten en kan je meteen doorklikken naar de website van het project. Zo vindt je er informatie over het verplaatsingsgedrag, dashboards over ongevallen, en rapporten over onderwerpen als verkeersmetingen met een 3D camera en AI en fietsen in het donker.

Binnen de overkoepelende website Fietsbarometer vind je ook het nieuwe dashboard Fietsflow waar alle permanente fietstelpunten in Vlaanderen op één kaart gevisualiseerd worden. Samen met interessante kerncijfers per telpunt geeft deze kaart een mooi beeld van het fietsgebruik in Vlaanderen.

Door het verzamelen en delen van fietsgegevens via Fietsbarometer en Fietsflow krijgen alle overheden en burgers meer inzicht in onder meer fietsinfrastructuur, fietsgebruik en verkeersveiligheid. Je vindt de Fietsbarometer hier en het dashboard Fietsflow hier.

​Veel mensen eten elke dag vlees of vis. Dat wat verminderen zou goed zijn voor onszelf én voor onze planeet. Het streven om slechts 40% dierlijk en 60% plantaardig voedsel te eten wordt ook wel 'de eiwitshift' genoemd. Consumenten voelen echter veel drempels om vaker voor plantaardige eiwitten te kiezen. De meeste Vlamingen weten niet wat eiwitten zijn en denken dus niet in die termen wanneer ze hun voedingskeuzes maken. Daarom is er nu een nieuw narratief.

Het is erg lastig mensen te overtuigen om andere voedingskeuzes te maken. Maar door je boodschap op een andere manier te verwoorden, lukt dit beter. Met het nieuwe narratief 'Half Half' wordt het kiezen voor een plantaardige maaltijd voor de helft van de week gestimuleerd. Dat narratief bestaat uit amper zes zinnen. Elke zin dient om een bepaalde drempel weg te halen of net om een extra duwtje in de rug te geven. Ook de denkstappen achter deze zinnen worden uiteengezet. Zo worden bijvoorbeeld woorden die neigen naar beschuldiging of bemoeizucht vermeden en is er aandacht voor een positieve toon.

Meer informatie over het nieuwe verhaal over de eiwitshift vind je hier en het narratief 'Half Half' hier.

​Circulariteit is belangrijk voor de toekomst. Het helpt ons zuinig om te gaan met grondstoffen, minder afhankelijk te zijn van niet-duurzame aanvoerketens en de klimaatdoelen te realiseren.  De omslag naar een circulaire economie is echter niet eenvoudig. Bovendien leven er nogal wat vragen. Hoe kan een lokaal bestuur deze omslag stimuleren? Hoe ziet een samenleving eruit waarin hergebruik, reparatie en hoogwaardige recyclage aan de orde van de dag zijn? Waarin gebouwen circulair, veranderingsgericht en duurzaam ontworpen zijn? 

Met drie nieuwe publicaties reiken Vlaanderen Circulair en VVSG lokale beleidsmakers handvatten aan voor strategievorming en actie. Zo werd er een gids gemaakt rondom de rol van lokale besturen, de opmaak van een actieplan en de uitbouw van pilootprojecten op lokaal niveau. Daarnaast werd er een brochure gepubliceerd over wat een nieuwe circulaire (ver)bouwcultuur – met minder afval en minder CO₂-uitstoot – in jouw gemeente teweeg kan brengen en wat je als lokaal bestuur kan doen om hier naartoe te werken. Ten slotte vind je in een inspiratienota de eerste inzichten die helpen circulair (ver)bouwen te integreren in de omgevingsanalyse, administratieve beleidsvoorstellen en een meerjarenplan.

Meer informatie en deze drie publicaties vind je hier.