Nieuwsbrief 107

​In  december 2017 organiseerde het Kenniscentrum Vlaamse Steden in samenwerking met CSI Flanders (Universiteit Gent) een leerplatform waar we het hadden over voorbeelden van samenwerking tussen middenveldorganisaties en stadsbesturen. Ervaringen werden uitgewisseld over de rol van politici en ambtenaren in dergelijke netwerken en de manier waarop stadsbesturen het middenveld (kunnen) ondersteunen.
Op 7 december 2018 nodigen we je graag uit om hierop verder te bouwen tijdens het nieuwe leerplatform ‘Innovatie van stedelijke organisaties - Stadsbesturen in transitie voor een samenleving in transitie’. Het onderzoek binnen CSI Flanders heeft ondertussen heel wat interessant materiaal opgeleverd over de toestand van en de evoluties binnen het maatschappelijk middenveld, inclusief de verhouding met de overheid. We presenteren eerst de belangrijkste resultaten en denken daar op door: wat betekent dit voor de organisatie van onze stadsbesturen? Samenwerken met maatschappelijke organisaties rond maatschappelijke problematieken (armoede, duurzaamheid, wijkontwikkeling, mobiliteit,…) plaatst de organisatie van onze stadsbesturen voor nieuwe vraagstukken. Traditioneel zijn onze stedelijke organisaties sectoraal georganiseerd en zijn ze volgens bureaucratische principes ingericht.  Bevoegdheden worden vaak nog vrij klassiek tussen de schepenen en partijen ‘verdeeld’.  Samenwerken rond complexe problematieken vraagt evenwel meer integratie, meer flexibiliteit, meer ruimte voor innovatie, ook van de moederorganisatie zelf. Antwoorden we hierop door steeds meer vzw’s op te richten of andere verzelfstandigde vormen van publiek – private samenwerking?  Wat betekent dit voor de organisatie van het college, het managementteam?  In dit leerplatform maken we een denkoefening: hoe zou een meer op samenwerking gerichte organisatie van onze stadsbesturen er kunnen uitzien?   Het seminarie vindt plaats in Antwerpen, start om 10 uur en rond af met een broodjeslunch rond 13 uur. Deelname is gratis. Wie wenst te participeren, stuurt een mail naar linda.boudry@kcvs.be. We sturen je dan in de loop van november een definitief programma en alle praktische informatie.

Sinds de zomer van 2016 publiceren we elke week een studie, publicatie of boek. We willen zo de zoektocht naar antwoorden op maatschappelijke / stedelijke vraagstukken of beleidsopgaven en haar uitkomsten onder de aandacht brengen. Je vindt hier de oogst voor 2016, hier de resultaten van onze zoektocht voor 2017 en hier wat in 2018 onze aandacht trok. Wie nog interessante studies, publicaties of boeken kent, kan die melden bij linda.boudry@kcvs.be.  De enige voorwaarde is dat ze digitaal en kosteloos beschikbaar zijn.

Het verduurzamen van appartementsgebouwen is een bijzonder complexe uitdaging met veel juridische, sociale en financiële knelpunten. Veel hoogbouw appartementsgebouwen dateren van eind jaren ’60 en zijn toe aan een grondige renovatie. Het Europese Interreg-NWE project Accelerating Condominium Energy Retrofitting (ACE-Retrofitting) waarin 6 lokale besturen uit vijf landen (Frankrijk, Nederland, Engeland, Duitsland en België) betrokken zijn, slaat de brug tussen mede-eigenaars en de bouwsector.  De lead partner is Energy Cities.
Op 22 november 2018 ontdek je tijdens de studiedag de contouren van het ruimtelijk en energiebeleid van de stad Antwerpen. Je leert hoe een lokale overheid via renovatiecoaching kan samenwerken  met syndici, appartementseigenaren en bouwprofessionals en hoe de ontwikkelde tools hen stimuleren tot ambitieuze renovatie. Tot slot worden knelpunten en oplossingen voor de uitvoering van renovatieprojecten toegelicht aan de hand van praktijkcases.  Deze studiedag is gratis, maar inschrijving is verplicht. Er geldt een no-show fee van 50 euro. Je vindt hier de website van het Interreg North-West Europe project ACE-Retrofitting, het programma voor deze studiedag hier en de inschrijvingsmodule hier.

Urban sprawl kunnen we omschrijven als ‘ruimtelijke versnippering’ en wordt gekenmerkt door decentrale ontwikkelingen (verspreide bewoning zonder een duidelijk centrum), discontinuïteit (verspringende patronen in de bebouwing), scheiding van functies enz. Urban sprawl gaat dus hand in hand met een verstedelijking van het platteland. Ook in Vlaanderen zijn op die manier grote gebieden aangetast door alleenstaande gebouwen of meer omvangrijke vormen van stedelijke uitbreidingen met te lage dichtheden. Tijdens de Werelddag van de Stedenbouw -die plaatsvindt op 29 november in Deinze - worden in primeur de resultaten van een VITO-onderzoek over de graad van verspreide bebouwing in Vlaanderen en de daaraan verbonden maatschappelijke kosten en baten voorgesteld. Die inzichten worden vervolgens als vertrekpunt gehanteerd om samen met binnen- en buitenlandse sprekers en deelnemers op zoek te gaan naar antwoorden om urban sprawl in Vlaanderen te keren.  Je vindt hier het programma en alle praktische informatie en hier de inschrijvingsmodule.

Bestuurders, ook de lokale, kunnen digitalisering niet afremmen, noch negeren,  daarvoor is de impact simpelweg te groot. Richtingloos stimuleren is ook niet verstandig. De overheid dient het algemeen belang en daarom moeten bestuurders dit proces vanuit publieke waarden (van efficiëntie tot privacy en controle over technologie) vormgeven en digitalisering transformeren. De inzichten van dit essay zijn terug te voeren op vijf cruciale processen binnen wat men in deze context het ‘innovatieve technologiespel’ noemt: waarderen, experimenteren, kansen grijpen, risico’s verzachten, samen werken en leren. Vanuit deze processen destilleerden de auteurs 10 perspectieven die het handelen van lokale bestuurders in deze materie richting kunnen geven. Je vindt hier het rapport. De toelichting bij de 10 perspectieven vind je hier en een schematische voorstelling van de 5 cruciale processen en de 10 perspectieven hier.

Op dinsdag 4 december 2018 organiseert Fietsberaad Vlaanderen de studiedag 'Fix the Mix'. De ruimte om overal fietspaden aan te leggen, zeker in de kernen van steden en gemeenten ontbreekt. Daarom kan gemengd verkeer in veel gevallen een zeer goede én flexibele fietsinfrastructuur zijn. Hoewel dit op het eerste zicht een mobiliteitskwestie lijkt te zijn, hebben ook andere domeinen baat bij gemengd verkeer. 'MIX-wijken' kennen minder luchtvervuiling en gaan dus ook over een gezonde bereikbare buurt met ruimte voor ontmoeten, spelen en verblijven. Ze stimuleren bewoners tot meer bewegen met een betere lichamelijke en mentale gezondheid als gevolg. In MIX-wijken daalt het sluipverkeer, wat voor een vlottere doorstroming zorgt voor het bestemmingsverkeer. Op de studiedag stellen experts en bevoorrechte getuigen de 'Fix the Mix-aanpak' voor vanuit de thema's gezondheid, ruimtelijke ordening, milieu & klimaat, sociale cohesie en mobiliteit. Je vindt hier het programma en inschrijven kan hier.

]pyblik[ werd in 2007 opgericht door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met als doel de knowhow en expertise rond publieke ruimte in Brussel te centraliseren. Sinds 2014 zet ]pyblik[ de tweejaarlijkse onderscheiding goede Brusselse praktijken inzake publieke ruimte in de kijker. De Prix ]pyblik[ Prijs richt zich tot elke bouwheer, ontwerper, aannemer of initiatiefnemer die betrokken is bij een publiek ruimteproject in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit jaar lag de focus van de prijs op het belevingsaspect en hoe de gebruikers de ruimte toe-eigenen. Een professionele jury selecteerde 4 genomineerden, waarna het grote publiek via een online stemming het laureaatproject bepaalde. Op dinsdag 25 september werd de Prix ]pyblik[ Prijs uitgereikt aan het project voor de activatie van de overdekte markt van Abattoir in Anderlecht, een project van de vzw Cultureghem. Je vindt hier de website van ]pyblik[ en hier (onderaan de pagina) meer informatie over de vier genomineerde projecten. Bijkomende informatie over het laureaatproject vind je hier.

Op donderdag 29 november 2018 organiseert Informatie Vlaanderen haar jaarlijkse Trefdag in het ICC te Gent. Het event kreeg met ‘Trefdag Digitaal Vlaanderen’ een nieuwe naam. Dit jaar staan verschillende inspirerende digitaliseringsprojecten in Vlaanderen in de schijnwerpers. Meer dan 90 sprekers hebben het onder meer over de toepassing van blockchain binnen de overheid, het gebruik van slimme mobiliteitsdata (ANPR), de digitale transformatie bij landmeters, smart cities, en een laatste update over Mijn Burgerprofiel.
Een volledig overzicht van het programma met alle infosessies en workshops vind je hier en hier kan je inschrijven en meteen je programma op maat samenstellen. Deelname is gratis.

Natuurpunt heeft voor het eerst op gemeentelijk niveau berekend waar in Vlaanderen het meeste beton vloeit en in welke gemeenten de betonstop al een feit is. De resultaten werden gebundeld in een betonrapport. Sinds 1985 nemen we alsmaar meer ruimte in. Terwijl we dichter bij elkaar zouden moeten gaan wonen, daalde de Vlaamse leefdichtheid van 36 naar 25 inwoners per hectare. Amper 45 van de 308 gemeentes slaagden er tussen 2005 en 2015 in om de omslag te maken naar verdichting. Je vindt hier het rapport en hier de individuele fiches per gemeente.