Veranderend speelveld vraagt andere overheid

Elke week brengen we hier een studie, publicatie of boek onder de aandacht rond maatschappelijke / stedelijke vraagstukken of beleidsopgaven. Veel studieplezier!

2025

Week 18		Warmtekaart Studie In dit rapport wordt een warmtekaart voor Vlaanderen opgemaakt, conform de Europese rapporteringsvereisten. Daarnaast kan het rapport lokale initiatieven ondersteunen: gemeenten, provincies, projectontwikkelaars kunnen zich baseren op de aangeboden data om lokale plannen te ontwikkelen voor de verduurzaming van de warmte- en koudevraag. De warmtekaart kan een eerste stap zijn voor een warmtezoneringsplan en verdere implementatie van projecten rond duurzame warmte en koude. Je vindt het rapport hier.
Week 17		Natuurinclusief bouwen: Voorbij bevlogenheid Op dit moment zijn het vaak de bevlogen individuen, die als ware pioniers obstakels overwinnen en kansen benutten om meer ruimte te creëren voor natuurinclusiviteit binnen een project. Dit leidt tot bewonderenswaardige best practices. Maar omdat de 'intrinsieke pioniersmentaliteit' persoonsgebonden is, blijft opschaling van deze manier van werken uit. Hoe worden natuurinclusieve praktijken onderdeel van het DNA van organisaties? Hoe krijgen ook de collega's concrete handvatten om projecten natuurinclusief te maken? In deze publicatie beschrijft Marijke Dijkshoorn wat er nodig is om natuurinclusief bouwen vanzelfsprekend te maken. Ze doet dat vanuit een systeembenadering, aangevuld met concrete voorbeelden. Je vindt de publicatie hier.
Week 16		Green public procurement and the circular economy Het opnemen van groene clausules in overheidsopdrachten wordt geleidelijk aan een verplichting in bepaalde sectoren in de Europese Unie. Zo bevat, onder andere, de verordening Ecodesign for Sustainable Products Regulation, die de productmarkt voor zowel publieke als private kopers zal transformeren, specifieke bepalingen over het gebruik van "Green Public Procurement" (GPP). Tot nu toe was de Europese wetgeving inzake overheidsopdrachten veel meer gericht op "hoe te kopen" dan op "wat te kopen". Dit is aan het wijzigen. Dit rapport onderzoekt de rol van GPP in de transitie naar een circulaire economie door middel van een analyse van het Europese regelgevingskader in termen van zowel hard (e.g. Batteries Regulation, etc.) als soft law (werkdocumenten van de Commissie). Ook relevante Europese wetgeving die nog in de goedkeuringsfase zit (e.g. Construction Products Regulation, etc.), wordt meegenomen. Een overzicht van bruikbare modelclausules voor de implementatie van GPP laat zien hoe deze clausules kunnen bijdragen aan de bevordering van de circulaire economie bij overheidsopdrachten. Daarom zijn ze in dit rapport ingedeeld volgens de 9-Rstrategieën. Je vindt het rapport hier.
Week 15		Je meerjarenplan verduurzamen via de SDG's Heel wat lokale besturen werkten de voorbije jaren al actief aan de realisatie van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's). De nieuwe Beleids- en Beheerscyclus (BBC) biedt de ideale opportuniteit om je lokaal beleid te versterken aan de hand van het maatschappelijk relevant doelstellingenkader van de SDG's. De inspiratiegids ondersteunt je om de SDG's op een efficiënte en effectieve manier mee te nemen bij de opmaak, implementatie en opvolging van je meerjarenplan (MJP). Je vindt de inspiratiegids hier.
Week 14		Participatie bij ontharding Via participatie betrek je belanghebbende partijen zoals burgers, organisaties en bedrijven, om onthardingsprojecten naar een hoger niveau te brengen. Het doel? Meer draagvlak voor en betrokkenheid bij je project, innovatievere en lokaal geënte oplossingen, inbreng van lokale kennis, het versterken van de gemeenschap en eigenaarschap over het project. Deze gids biedt je de inspiratie om zelf een participatietraject uit te werken binnen een onthardingsproject. Je vindt de gids hier.
Week 13		Een verkennende studie naar dodelijk en niet-dodelijk eergerelateerd geweld Eergerelateerd geweld, ook bekend als geweld uit naam van de familie-eer, is een complex en gevoelig onderwerp. Doorgaans verwijst het naar geweld dat wordt gepleegd om de eer van de familie te beschermen of te herstellen wanneer deze in het geding komt. KIS voerde een verkennend onderzoek uit, bestaande uit een literatuurverkenning en een expertmeeting, om meer inzicht te krijgen in de factoren die dodelijk en niet-dodelijk eergerelateerd geweld beïnvloeden. Je vindt het rapport hier.
Week 12		Water op wijkniveau Door op wijkniveau slimme oplossingen zoals ontharding, natuurlijke infiltratie, locatiegeschikte beplanting en ruimte voor water te voorzien, kan je voor die wijk en de omliggende omgeving wateroverlast voorkomen en droogte tegengaan. Je vindt hier de ideale startersgids om als lokaal bestuur aan de slag te gaan in jouw gemeente.
Week 11		Thema-audit 'Handhaving milieuaspecten van de omgevingsvergunning' Audit Vlaanderen voerde in de periode februari 2023 – juni 2024 de thema-audit 'Handhaving milieuaspecten van de omgevingsvergunning' uit bij 10 lokale besturen. In deze thema-audit ging Audit Vlaanderen na in welke mate de geauditeerde lokale besturen voldoende beheersmaatregelen ontwikkelden en gebruiken om binnen de toegekende handhavingsbevoegdheden voor de milieuaspecten van de omgevingsvergunning te kunnen handhaven en zo een redelijke zekerheid te kunnen bieden dat: (1) het helder is hoe het lokaal bestuur deze handhaving ziet en organiseert; (2) de basiselementen aanwezig zijn om op een georganiseerde wijze aan handhaving te kunnen doen; (3) de handhavingsfunctie, de ruimere organisatie en de andere handhavingsactoren gestructureerd samenwerken aan handhaving en kunnen interageren met de vergunningverlenende instanties; (4) de voorwaarden aanwezig zijn om op een bekwame, objectieve en integere wijze aan handhaving te kunnen doen. Je vindt het globaal rapport hier.
Week 10		Leegstand en verwaarlozing van bedrijfsruimten. Een overzicht van de regelgeving Conform het decreet van 19 april 1995 houdende maatregelen ter bestrijding en voorkoming van leegstand en verwaarlozing van bedrijfsruimten en de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013 is er een heffing voor leegstaande en/of verwaarloosde bedrijfsruimten en zijn er subsidies voor projecten die leegstaande en/of verwaarloosde sites nieuw leven inblazen. De publicatie legt uit hoe een bedrijfsruimte terechtkomt op de Inventaris, wanneer de heffing is verschuldigd en hoeveel die bedraagt, wat de mogelijkheden zijn tot schrapping en opschorting en het verkrijgen van een subsidie. Je vindt de publicatie hier.
Week 9		Vlaamse Health Data Space project Dit rapport presenteert de bevindingen van het onderzoeksproject 'Vlaamse Health Data Space', uitgevoerd in het kader van de Europese Health Data Space-verordening, in samenwerking met IMEC, het Data4PHM-consortium en het KU Leuven Center for IT & IP Law. Het project onderzocht de gezondheidsdata-gereedheid van het Vlaamse zorglandschap op business-, governance- en technisch vlak. Tijdens het onderzoek werd een use-case-gedreven aanpak gehanteerd, waarbij op pragmatische wijze technische proof-of-concepts werden uitgewerkt in samenwerking met actoren uit het zorglandschap. Daardoor konden niet alleen inzichten worden verkregen, maar werd ook bewustwording en vertrouwen gecreëerd binnen de sector. Dit eindrapport bundelt de onderzoeksresultaten en kan dienen als basis voor vervolgprojecten rond de implementatie en het gebruik van Health Data Spaces. Je vindt hier het eindrapport en hier de bijlagen.
Week 8		Cera lanceert 'Startersgids: Hoe geef je een coöperatief woonproject vorm?' Steeds meer worden de mogelijkheden van coöperatief wonen onderzocht als antwoord op de woonuitdagingen van vandaag. Maar hoe begin je daaraan? Cera en Architectuurwijzer ontwikkelden een handige Startersgids die concrete handvaten biedt aan iedereen die een wooncoöperatie wil opstarten. Je vindt de startersgids hier.
Week 7		Beleidsplanning als kompas voor het gemeentelijk ruimtelijk beleid De bouwshift, de klimaatverandering, wijzigende woonbehoeften, het verlies aan biodiversiteit, een betere bereikbaarheid… We staan voor heel wat grote uitdagingen. Het beleidsplanningsproces helpt je om de juiste ruimtelijke keuzes te maken en die om te zetten in concrete acties op het terrein. Je kan de beleidsmatige handreiking Beleidsplanning hanteren als kompas voor het gemeentelijk ruimtelijk beleid en je laten inspireren door de aanbevelingen van de pilootgemeenten. Je vindt de handreiking hier.
Week 6		Artificiële nachtelijke buitenverlichting en verbanden met fysieke en mentale gezondheid Zowel in steden als op het platteland is er massaal artificiële nachtelijke buitenverlichting (NBV) geplaatst. NBV wordt geplaatst om de zichtbaarheid voor mensen in het donker te verhogen. Zo wordt openbare verlichting, verlichting van industrie, KMO, sport-, parkeer- en privéterreinen geplaatst met de bedoeling om ongevallen bij nachtelijk werk of tijdens verplaatsingen te voorkomen. Daarnaast worden ook sociale redenen aangehaald voor het gebruik van nachtelijke verlichting, namelijk om (het gevoel van) veiligheid te verhogen m.b.t. criminaliteit of omwille van de sfeer. Verder wordt NBV o.a. ook gebruikt in de landbouw om de efficiëntie te verhogen (bv. serres,…) en in de horeca en handel sector ter ondersteuning van reclame. De keerzijde van NBV is de verstoring van de natuurlijke duisternis. De wetenschappelijke literatuur over de effecten van NBV werd nog niet op een gestructureerde manier doorzocht en geïnterpreteerd. De vijf provincies en het interprovinciaal kenniscentrum (IPKC) ondersteunden twee literatuurstudies. Je vindt hier het rapport over de gezondheidseffecten bij de mens
Week 5		Vuistregels voor verlichting langs fietspaden Bij een groeiend aantal fietsers hoort een groeiend aantal fietspaden, maar ook de opwaardering van bestaande fietsinfrastructuur. Verlichting werpt zich daarbij op als een grote quick-win: het verhoogt de zichtbaarheid voor zowel de fietser als andere weggebruikers, waardoor ook het veiligheidsgevoel verbetert. En wat met de andere bewoners rond de infrastructuur? Fietsers zijn immers niet alleen op de weg. Je vindt de vuistregels hier.
Week 4		Leidraad openwaterzwemmen De leidraad vrije zwemzones biedt informatie aan lokale besturen en exploitanten. De leidraad help lokale besturen om een potentiële locatie voor vrije zwemzones aan te duiden. Voor exploitanten van open zwemgelegenheden en vrije zwemzones biedt de leidraad hulp om een risicobeoordeling op te maken. Je vindt de leidraad hier.
Week 3		Atlas van de woonreservegebieden. Begeleidende nota Deze nieuwe 'atlas van de woonreservegebieden' vervangt de vroegere 'atlas van de woonuitbreidingsgebieden' die niet meer geactualiseerd wordt sinds 2023. De atlas van de woonreservegebieden is opgevat als een informatieve kaartenset met aanduiding van de gestolpte en niet gestolpte (delen van) de woonreservegebieden. Deze nieuwe atlas is geen juridisch instrument. In de publicatie wordt meer duiding verschaft over de samenstelling en het gebruik van deze atlas. Je vindt de publicatie hier.
Week 2		Handleiding voor het inventariseren van landschapselementen Deze handleiding biedt inspiratie en helpt onderzoekers op weg met vragen als: Waarom ga je inventariseren? Hoe kan je inventariseren? Wat is een landschapselement? Hoe maak je een selectie? De handleiding bevat ook enkele uitgewerkte voorbeelden. De handleiding gaat niet in op de praktische zaken voor het invoeren van erfgoed in de online inventaris. Daarvoor bestaan aparte technische handleidingen per applicatie. Je vindt de handleiding hier.
Week 1		Stay Tuned. Naar een optimale ontwikkeling van betekenisvolle klimaatcommunicatie in Vlaanderen Dit onderzoek had tot doel om kennis op te bouwen rond effectieve klimaatcommunicatie en om aanbevelingen te formuleren over het gebruik van frames en narratieven in klimaatcommunicatie. Aan de hand van focusgroepen werden verschillende frames en narratieven getest bij een brede doelgroep van Vlaamse burgers om te begrijpen welke betekenis ontvangers geven aan de voorgelegde boodschappen. Je vindt het rapport hier.