Nieuwsbrief 153

​Tot zondag 12 februari kan je kandideren voor een vacature van inhoudelijk stafmedewerker (M/V) voor het Kenniscentrum Vlaamse Steden. Het Kenniscentrum is een samenwerkingsverband tussen de 13 centrumsteden, de Vlaamse Gemeenschapscommissie Brussel en VVSG. In haar werking staan kennisverzameling en kennisontsluiting, netwerkvorming, kennisbemiddeling en beleidsbeïnvloeding centraal.

Samen met de directeur, een inhoudelijk stafmedewerker en een halftijdse medewerker die instaat voor administratie, organisatie en communicatie vorm je een kleine maar slagvaardige staf die samen met tal van collega's in de steden, experten uit diverse overheidsteams en andere kennispartners de opdrachten realiseert. Wij bieden een voltijdse overeenkomst van onbepaalde duur aan.

Meer informatie over de opdracht, het gezochte profiel en de daarbij horende competenties en meer praktische informatie vind je hier.

​De Vlaamse overheid kent aan Stad Brugge en WVI een subsidie toe voor het project ‘ThermAI’. Zoals de naam al doet vermoeden zal in dit project gebruik gemaakt worden van artificiële intelligente om burgers toe te laten op een eenvoudige en snelle manier beelden over warmteverlies van hun woning te raadplegen. Uit thermografische scans wordt een unieke warmtefoto gegenereerd die het energieverlies via muren, buitenschrijnwerk of rolluikkasten zichtbaar maakt voor de bewoner.

Naast het sneller ter beschikking stellen van deze informatie aan de bewoners, zal de stad door middel van de AI ook interessante inzichten kunnen genereren over de energiezuinigheid van de woningen op straat, buurt- of wijkniveau zodat gericht gewerkt kan worden. Het inzetten van AI laat toe onbruikbare beelden uit het bestand te halen, een selectie op specifieke kenmerken of bepaalde parameters te maken en een link te leggen met andere data zoals het gebouwenregister.

Bewoners kunnen op afspraak via het energieplatform van de stad Brugge de verwerkte beelden van hun woning inkijken en krijgen gericht renovatieadvies.

Meer informatie over het project vind je hier.

​Investeren in groen kan je gemeente klimaatbestendiger maken. En het is ook goed voor de gezondheid van inwoners. Dat stelt ingenieursadviesbureau Sweco in een nieuwe whitepaper. De onderzoeksresultaten zijn gebaseerd op analyse van gegevens uit 104 Nederlandse steden en gemeenten en hieruit bleek dat ze samen het potentieel bezitten om in ruwweg 7.300 hectare extra groene ruimte te voorzien. Dit geldt zowel voor vergroening van openbare ruimte (straten, pleinen, parkeerplaatsen, plantsoenen, parken,…) als voor vergroening van private terreinen (daken, tuinen, gevels,…).

Daarmee zou een aanzienlijke gezondheidswinst kunnen gecreëerd worden, zowel op financieel als maatschappelijk vlak. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat voor elke extra hectare groen een vermindering plaatsvindt van 8,6 zorgbehoevende patiënten en dat een jaarlijkse zorgwinst van 125 miljoen euro kan bekomen worden. En als alle Nederlandse gemeenten dit zouden doen, zou tot 2050 bijna 2 miljard euro kunnen bespaard worden.

De whitepaper biedt steden en gemeenten ook een plan om in vier stappen tot een slimme en rechtvaardige vergroeningsstrategie te komen met gezondheidsimpact: Breng in beeld welke gezondheidsuitdagingen er spelen in verschillende buurten, maak een overzicht van de plekken waar extra groen het meest urgent is en waar het de meeste gezondheidswinst oplevert; ontwikkel een vergroeningsstrategie op basis van data en maak tenslotte samen met bewoners en maatschappelijke partners een buurtplan op voor vergroening dat aansluit bij de gezondheidsuitdagingen in die buurt.

Een versnelling teweegbrengen in het vergroenen van buurten met gezondheidsuitdagingen, is een gezamenlijke maatschappelijke opgave en gedeelde sociale verantwoordelijkheid. Hoewel verschillende stakeholders profiteren van de gezondheidseffecten van vergroening, is de gemeente op dit moment nog als enige partij verantwoordelijk voor de kosten van inrichting en onderhoud van openbaar groen. Sweco stelt dat het financiële vraagstuk bij het versnellen en vergroten van de vergroeningsopgave nieuwe coalities vraagt.

Je vindt de whitepaper hier.

In 2022 belandde Europa in een energiecrisis die heel wat onzekerheid en hoge energieprijzen veroorzaakt. De maatschappelijke vraag naar een meer energie-onafhankelijke samenleving is groot. De erfgoedsector wil daaraan zijn steentje bijdragen. Daarom stuurden ze midden oktober 2022 hun beleid rond het plaatsen van zonnepanelen op beschermde gebouwen bij. Een toelatingsaanvraag om een zonne-energie-installatie te mogen plaatsen op het dak van beschermd erfgoed zal vanaf nu doorgaans altijd positief beoordeeld worden. Er zijn wel enkele uitzonderingen. Voorheen was er een sterk beperkend beleidskader (uit 2018), dat nu enkel nog toegepast zal worden op deze uitzonderingssituaties in plaats van bij alle beschermd erfgoed. Het effect van het nieuwe beleid zal na 3 jaar geëvalueerd worden en eventueel bijgestuurd.

Je vindt hier de informatie over de uitzonderingen en tips en aandachtspunten bij het plaatsen van zonnepanelen op daken van beschermd erfgoed. ​

De overtuiging wint veld dat de stad opnieuw belang heeft bij nabije landbouw, en vice versa, dat lokale landbouwsystemen kunnen heropleven vanuit een hernieuwde connectie met de afzetmarkt en het sociaalecologisch weefsel van de stad. Landbouw zorgt immers niet enkel voor voedsel, maar biedt ook een ruim pakket diensten op vlak van recreatie, natuurbeheer, educatie, etc. Tegelijk kan de nabijheid van de stedelijke afzetmarkt nieuwe perspectieven bieden aan de landbouw, die onder sterke druk staat door hoge grondprijzen, lage voedselprijzen en een dalend aantal landbouwers dat kan overleven in het gangbare circuit van industriële productie voor een anonieme wereldmarkt. Die (her)verbinding tussen steden en nabije plattelandsregio’s krijgt vorm in het potentieel sterk concept ‘Stedelijk landbouwpark’ Meer hierover lees je in het rapport van enkele experten die in opdracht van het departement Omgeving van de Vlaamse overheid de toepasbaarheid van het concept in de Vlaamse context hebben verkend. Om zicht te krijgen op het gebruik en de finesses van het landbouwparken‐concept werd een QuickScan uitgevoerd. Dit leverde een overzicht van bestaande projecten in Europa, hun locatie, oppervlakte, en belangrijkste verworvenheden. In totaal werden een 40‐tal initiatieven opgelijst en gescreend. Om een beter zicht te krijgen op succesfactoren en mogelijke knelpunten bij de uitbouw van stedelijke landbouwparken werden uit de QuickScan tien cases geselecteerd voor een grondiger doorlichting. Het rapport biedt zo een eerste stap om met de maatschappelijke, landbouwkundige en ruimtelijke uitdagingen van landbouwgebieden rondom onze steden om te kunnen gaan. Een interessant buitenlands voorbeeld is het Parc Agrari dell Baix Llobregat in Barcelona, een voorbeeld van een landbouwpark korter bij huis is BoerenBruxselPaysans in Brussel. Je vindt hier het eindrapport, hier ontdek je het voorbeeld in Barcelona en hier dat in Brussel. ​

​De elektrische auto komt nu echt onder stoom, zeker onder de bedrijfswagens. Vandaag al is zestig procent van de nieuw bestelde firmawagens er eentje met een stekker. Maar lang niet iedereen heeft een garage, oprit of parkeerplaats voor de deur waar een eigen privélaadpunt geïnstalleerd kan worden. En al zeker niet in steden. In de omslag naar een groener wagenpark is een publiek beschikbare laadinfrastructuur dan ook onontbeerlijk. De jongste vijf jaar is het aantal publieke laadpunten fors gestegen. Tegenover 2017 gaat het om meer dan een verviervoudiging. Daarnaast zijn duizenden semipublieke laadpunten geïnstalleerd en gebruiksklaar, vooral op parkings van bedrijven en supermarkten. Al die stopcontacten samen zijn goed voor bijna 18.000 laadequivalenten, de vakterm waarin het totaalaanbod aan laadinfrastructuur wordt uitgedrukt. Daarbij wordt rekening gehouden met het vermogen en dus de snelheid van elk laadpunt en de beschikbaarheid. In heel Vlaanderen is ruim de helft van de nodig geachte laadequivalenten in 2025 al beschikbaar, maar dat cijfer verbergt grote verschillen tussen types van steden en gemeenten. In bijna één op drie gemeenten in Vlaanderen is minder dan een kwart van de publieke laadinfrastructuur nodig in 2025, al geïnstalleerd. Eén op de acht steden en gemeenten loopt voor op het laadpalenschema. De randgemeenten, gekenmerkt door een hoge mobiliteit, staan er samen met de centrumsteden merkbaar beter voor dan de rest van Vlaanderen. Gemiddeld is in de randgemeenten 60 procent van de laadcapaciteit die in 2025 nodig is al beschikbaar. In de centrumsteden is dat zelfs bijna 65 procent. Bovendien is er een duidelijke trend naar ultrasnelle laders. Bij meer dan de helft van de nieuw geplande laadequivalenten gaat het om die snelste varianten.

Meer cijfers en kaartmateriaal vind je hier in een data-onderzoek van De Tijd.

​Het Gemeentefonds is één van de belangrijkste inkomstenbronnen van de Vlaamse steden en gemeenten. In 2020 was 23,12% van de exploitatie-ontvangsten van de Vlaamse steden en gemeenten afkomstig uit deze algemene werkingssubsidie. Omwille van die prominente rol in de lokale financiering en de vele kritiek op de verdelingscriteria van het Gemeentefonds heeft de minister van Binnenlands Bestuur een grondige evaluatie van het Gemeentefonds opgestart in de schoot van het Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing (SBV).

In het eerste werkpakket brachten ze de huidige principes van de verdeling van het Gemeentefonds in kaart, vergeleken ze met andere regio’s en landen en analyseerden ze op basis van focusgroepen met diverse stakeholders. Ze bundelden al deze inzichten in verschillende opties en bouwblokken voor het toekomstige Gemeentefondsbeleid.

Later volgen nog het in kaart brengen van de effecten van de huidige algemene financiering (nulmeting voor latere simulaties), verwerven van inzichten in alternatieve operationaliseringen voor de criteria, het ontwikkelen en toetsen van hervormingsscenario’s. Je vindt hier het onderzoeksrapport ‘Het Gemeentefonds - Een analyse van de beleidsprincipes’.

​We moeten een pak duurzamer omgaan met onze leefwereld, het beperken van ons energieverbruik draagt hier een steentje aan bij. In dat kader lanceerde Pulse een handige checklist voor energiezuinige culturele infrastructuur en energiezuinige jeugdinfrastructuur. Aan de hand van deze checklist kom je stapsgewijs te weten welke werkpunten en energievraagstukken aanwezig zijn. Pulse organiseerde ook een webinar over energie-efficiëntie dat zich boog over de snel te nemen duurzame stappen rond energieverbruik binnen de organisatie maar dat zich vooral toespitste op het structureel energiezuiniger maken van de infrastructuur. Op de website van Cultuurzaam vind je naast de checklists een hele resem andere tools die mogelijks kunnen bijdragen aan een verduurzaming van de werking.

De checklist voor energiezuinige culturele infrastructuur vind je hier en die voor energiezuinige jeugdinfrastructuur hier. Wie het opgenomen webinar wil bekijken, kan dat hier en de website van Cultuurzaam raadplegen kan hier.

​Het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) voorziet elk jaar middelen voor projecten binnen de oproep City of Things. Lokale besturen die een maatschappelijke uitdaging op een slimme manier willen aanpakken via Internet of Things of met open data kunnen een aanvraag indienen. VLAIO mikt daarbij op maatschappelijke uitdagingen in de domeinen Smart Economy, Smart Government, Smart Living, Smart People, Smart Mobility en Smart Environment. De nadruk ligt op samenwerking, opschaling, implementatie, disseminatie, interoperabiliteit en herbruikbaarheid. Midden december werden opnieuw 12 aanvragen, uit de City of Things oproep 2022, goedgekeurd. Het gaat daarbij om zeer uiteenlopende projecten gerelateerd aan thema’s als slimme handel, toegangsbeheer en energiemanagement.

Het volledig overzicht van de 12 goedgekeurde projecten, met een beknopte samenvatting, vind je hier.