Nieuwsbrief 161

​Migreer je als buitenlandse burger naar Gent, dan komt daar heel wat administratie bij kijken. De stadswebsite is daarbij voor velen het eerste contactpunt, maar die bleek niet optimaal. Een eerder traject legde de pijnpunten al bloot, maar de zoektocht naar oplossingen verliep stroef.

Een ideale eerste 'case' dus voor het project City Deal e-inclusion by Design. Elke deelnemer zet in dat project experimenten op in het ontwikkelproces van twee producten of dienstverleningen. Twee jaar lang werken de 13 Vlaamse centrumsteden en de VGC onder leiding van District09 en Stad Gent samen rond toegankelijkere digitale dienstverlening volgens de principes van human centered design. Die methodiek stelt de gebruiker centraal: we starten met een heldere analyse van de gebruikersnoden en we betrekken de gebruiker zelf mee doorheen het ontwerpproces, met co-creatiesessies en testing.

In Gent ging een projectteam met medewerkers van stadsdiensten Migratie, Burgerzaken, Communicatie, Organisatieontwikkeling en District09 zelf, aan de slag met de stadswebsite over Migratie. De externe partner Twisted Studio stonden in voor de begeleiding en coaching.

Alle bevindingen uit het traject werden uitgewerkt in een concreet actieplan, waarmee de dienst Migratie aan de slag kan. Zo wordt er op korte termijn gewerkt op de inhoud van de pagina's, en op langere termijn wordt er onderzocht hoe de technische verbetersuggesties kunnen worden aangepakt.

Over hoe men in het experiment concreet aan de slag ging, vind je hier meer informatie en een filmpje waarin de dienst migratie zijn ervaringen uit het traject deelt, kan je hier bekijken.

​De snelheid waarmee we producten aankopen en weer afdanken is voor onze planeet en onze economie onhoudbaar. Dat moet dus anders, maar hoe krijgen we dat voor elkaar?

In deze VPRO Tegenlicht-aflevering 'De wegwerpmaatschappij' schetsen ze een beeld van de groeiende (e)-waste maar vertellen ze ook verhalen over ontwerpers die producten voor het leven maken, over winkels die circulair winkelen introduceren en die repareren in plaats van verkopen, over Repair Café waar printers, koffiezetapparaten en andere elektronica gerepareerd worden, wat tot nieuwe vaardigheden en ontmoetingen leidt en over consumenten die hun spullen onvoorwaardelijk koesteren.   

Ze gaan langs bij onderzoeker Benjamin Sprecher, die vertelt hoe steeds meer producten bewust of onbewust (slecht design) worden gemaakt om snel weg te gooien en bij Laetitia Vasseur die het heeft over de Franse wetgeving tegen bedrijven die bewust snel verouderende producten maken en over het aangeven van de repareerbaarheid op producten. 

Ten slotte zien we hoe creativiteit en innovatie voor duurzamere producten kunnen zorgen. Zo neemt Christien Meindertsma bijna vergeten grondstoffen als uitgangspunt in haar kunst en ontwerpen.  De aflevering bekijken kan hier.

​Hoe kunnen we energiepositieve woonwijken (woonwijken die meer energie opwekken dan ze verbruiken) in de praktijk vormgeven? Dat was de vraag die initieel gesteld werd in het oPEN Lab-project. Het doel van dit project – dat nog loopt tot mei 2026 en ook in Tartu (Estland) en Pamplona (Spanje) een uitwerking vindt – is om samen met de buurtbewoners de woonwijken van Nieuw Texas en Waterschei klaar te stomen voor de toekomst en te laten uitgroeien tot een innovatiehotspot waar nieuwe processen, technologieën en diensten getest en geoptimaliseerd kunnen worden in reële omstandigheden.

Concreet worden in samenspraak met de buurtbewoners 27 woningen gerenoveerd en uitgerust met nieuwe, koolstof neutrale technologieën. Het wooncomfort zal voor de bewoners te allen tijde gegarandeerd blijven. Ook op wijkniveau voorzien ze installaties zoals een wijkbatterij, die er mee voor zorgen dat de buurt optimaal eigen geproduceerde groene energie verbruikt. De kracht van dit project is dat de buurtbewoners zelf centraal staan en mee nadenken over de toekomst van hun woonwijk.

Omdat het project al tot heel wat interessante perspectieven heeft geleid, en alle partners dit verhaal absoluut willen voortzetten met veel positieve energie tussen alle betrokken stakeholders, ondertekenden VITO/EnergyVille en Wonen in Limburg recent een structurele samenwerkingsovereenkomst. Hiermee engageren ze zich om ook na het oPEN Lab-project te blijven inzetten op de uitrol van duurzame wijken.

Met de samenwerkingsovereenkomst wordt oPEN Lab een structureel onderdeel van het Open Thor Living Lab – de innovatiehotspot die zich uitstrekt over Thor Park, Nieuw Texas, de tuinwijk in Waterschei en KRC Genk. Het warmtenet, het gelijkstroomnet en het dataplatform dat nu uitgerold wordt binnen Open Thor zouden daarmee op termijn doorgetrokken kunnen worden naar de woonwijken van Nieuw Texas en Waterschei.

Meer informatie over het oPEN Lab-project in Genk vind je hier. Over de recent afgesloten samenwerkingsovereenkomst lees je hier meer. 

​Op woensdag 22 november organiseert het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) in Mechelen de studiedag 'Samenleven in Diversiteit in cijfers'. De belangrijkste vaststellingen van de nieuwe edities van de Survey Samenleven in Diversiteit en de Survey Barometer Samenleven worden er voorgesteld. Met de studiedag richt het agentschap zich in de eerste plaats op (lokale) beleidsmakers, die zelf aan de slag gaan met de steeds groeiende diversiteit in Vlaanderen. Met de kennis en inzichten over het thema kunnen zij aan de slag om toekomstig beleid af te stemmen op de realiteit van een superdiverse samenleving. 

Naast de bekendmaking van de cijfers zal Arjen Verweij, adviseur Onderzoek en Kennis bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in Nederland de keynote van de dag verzorgen. In de namiddag wordt er in vier thematische workshops ingezoomd op (1) surveydata over sociale netwerken; (2) integratie; (3) tewerkstelling en activering en (4) focus op personen van Afghaanse herkomst. In elk van de workshops zullen getuigenissen en ervaringen gedeeld worden.

Je vindt hier het programma, alle praktische informatie en de inschrijvingsmodule.  Inschrijven kan tot en met 15 november.

​The Good Wave, een initiatief van de Koning Boudewijnstichting, is een netwerk van professionals die allemaal één ding gemeen hebben: ze willen op een positieve manier mensen in beweging zetten om de strijd tegen klimaatopwarming aan te gaan. En dat is niet simpel.

Zelfs als mensen de harde feiten over klimaatopwarming kennen, is gedragsverandering niet vanzelfsprekend. Gelukkig bestaan er heel wat sterke praktijkvoorbeelden en overtuigende inzichten uit de sociale en humane wetenschappen om klimaatacties impactvoller te maken. Maar vandaag is deze informatie versnipperd, moeilijk vindbaar of weinig hands-on toepasbaar. The Good Wave wil deze inzichten en tools toegankelijk maken via events, opleidingen en het platform thegoodwave.be. 

Op dit platform vind je inzichten en kennis uit sociale en humane wetenschappen om een impactvolle klimaatactie op te zetten en te communiceren.  Een 7-tal thema's zoals bijvoorbeeld de kracht van storytelling, klimaatangst en polarisatie worden uitgelicht, telkens wetenschappelijk onderbouwd, met een focus op bruikbaarheid in het dagelijkse leven. Daarnaast vind je er tools en inspiratie om met de thema's aan de slag te gaan.

Wie hands-on aan de slag wil met een eigen klimaatuitdaging kan zich inschrijven voor een Learning lab of een Wavemaker-sessie. Onder begeleiding van ervaren facilitatoren ontleed je  'best practices' en ga je aan de slag met methodieken en tools waarvan bewezen is dat ze werken.

Meer informatie over het netwerk, de nakende events en opleidingen, de thema's en de tools en inspiratie vind je hier.

​Op 11 augustus verscheen het digitaliseringsdecreet in het Staatsblad. Dit decreet creëert een sterker juridisch kader voor de digitalisering van de gegevensuitwisselingen door Vlaamse en lokale overheidsdiensten. Zo wil Vlaanderen haar burgers digitaler verder helpen, zonder de bescherming van de persoonsgegevens uit het oog te verliezen.  We overlopen  5 dingen die je zeker moet onthouden:  

(1) Het decreet verankert enkele nieuwe gegevensbronnen. Zo komt er een databank met gegevens van verenigingen. Daarnaast komt er ook een bron met rekeningnummers en contactgegevens van burgers die interageren met de Vlaamsen en lokale overheden.

(2) Wanneer Vlaamse instanties persoonsgegevens meedelen, maakt het decreet het voor de Vlaamse en lokale overheden mogelijk om af te stappen van het opstellen van een protocol vooraleer er gegevens meegedeeld kunnen worden. In de plaats daarvan kan een beraadslaging gevraagd worden aan het Vlaamse Comité voor de Mededeling van Persoonsgegevens.

(3) Het decreet sleutelt ook aan de werking van de Vlaamse Dienstenintegrator. De complexe procedure om een gegevensbron als authentiek te erkennen maakt plaats voor een functionele opdeling van opslag van gegevens onder impuls van de Vlaamse Dienstenintegrator. Daarnaast voorziet het decreet ook een regeling om snel te kunnen inspelen op noodsituaties

(4) Mijn Burgerprofiel wordt hét centraal communicatiekanaal tussen burgers en Vlaamse instanties.

(5) Het decreet breidt ook de categorieën uit van persoonsgegevens die het Vlaams Datanutsbedrijf athumi mag verwerken. Zo kan je persoonsgegevens veilig uitwisselen als de burger hiermee akkoord gaat. Als burger geef je deze toestemming via Mijn Burgerprofiel. Deze toestemming kan je ook geven voor het uitwisselen van gegevens met niet-overheidsinstanties.

Meer informatie over al deze wijzigingen vind je hier. Het decreet zelf kan je hier raadplegen.

​Samen met kinderen en jongeren een sterke stad maken is een verantwoordelijkheid van vele actoren. Op 16 november breng JES in La Tricoterie in Brussel zo'n 250 professionals uit verschillende sectoren samen rond een aantal thema's: (1) Werken in de publieke ruimte, over het belang van deze ruimte voor kinderen en jongeren, en hoe we de soft- en hardware van de publieke ruimte kunnen verbeteren; (2) Politiserend werken, over hoe je samen met kinderen en jongeren hun noden en stem publiek maakt, en zo hun positie en de stad versterkt; (3) Stedelijk leiderschap, over straffe vrijwilligers (-collectieven) die zelf het heft in handen hebben genomen. Op eigen kracht slagen ze erin nieuwe maatschappelijke initiatieven uit de grond te stampen en anderen op sleeptouw te nemen; (4) Sterker naar werk, over hoe we jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt kunnen versterken en coachen naar een passende en duurzame tewerkstelling en tenslotte (5) Geïntegreerd werken, over jongeren die zelf geen onderscheid maken tussen levensdomeinen en die baat hebben bij een sector overschrijdende aanpak.

In de voormiddag kies je uit sessies die handelen over de 5 bovenstaande thema's en in de namiddag ga je aan de slag in hun Dynamic Learning Space. Zij voorzien een crea(c)tieve context met diverse teasers en werkvormen ter inspiratie, verdieping en uitwisseling en jij puzzelt je eigen programma samen om eruit te halen wat je nodig hebt.

Je vindt hier het programma en alle praktische informatie over het congres en inschrijven kan hier.

​Op 14 oktober werd de toekomstvisie voorgesteld tijdens een Staten-Generaal in het Vlaams Parlement.  Deze toekomstvisie op het lokaal en binnenlands bestuur is het resultaat van een bijzondere opdracht van minister Bart Somers, bevoegd voor binnenlands bestuur, en van een intensief interactief traject gedurende 1,5 jaar, gebaseerd op meer dan 240 gesprekken en discussies met academici, ambtenaren, koepelorganisaties, politieke partijen en het maatschappelijk middenveld. Lieven Janssens en Filip De Rynck zijn de penhouders en de regisseurs van het interactieve traject.

De studie stelt een aantal zaken op scherp en zwengelt het debat aan over het binnenlands bestuur en de Vlaams-lokale verhoudingen en legt een stevige wetenschappelijk basis voor een langetermijnvisie op ons bestuurlijk landschap. De visietekst blijft niet louter bestuurskundige theorie, maar vertrekt van concrete maatschappelijke uitdagingen en stelt van daaruit de vraag welk soort overheid we nodig hebben om die uitdagingen aan te kunnen..

Het sleutelwoord in de studie is 'geïntegreerd' en dit in verschillende betekenissen.

(1) Bestuurskundige onderzoekslijnen van de 4 universiteiten worden geïntegreerd en gekoppeld aan recent wetenschappelijk onderzoek van collega-academici die expert zijn in de diverse beschreven maatschappelijke opgaven.

(2) Ze ontwierpen de visie doorheen 11 maatschappelijke opgaven. Het binnenlands bestuur raakt alle beleidsdomeinen en de opgaven vereisen betere integratie tussen domeinen.

(3) Ze benaderen de lokale en de Vlaamse overheid als 1 geïntegreerde overheidsorganisatie. De visie op het lokaal bestuur wordt geïntegreerd met een visie op de werking van de Vlaamse overheid: beide zijn onlosmakelijk verbonden en vormen samen één binnenlands bestuur.

(4) Ze integreren kennis en inzichten uit bestuurskundig onderzoek en uit relevante wetenschappen zoals politicologie, sociologie, geografie, economie en rechten.

(5) Ze bouwen de visie op vanuit een participatief proces waarin ze visies van wetenschappers, ambtenaren, politici en maatschappelijke organisaties integreren.

(6) Analyse wordt gekoppeld aan toekomstdesign.

Je vindt hier meer uitleg over het traject, de aanpak en de verschillende documenten dat die opleverde.

​73 % van de Belgen maakt zich zorgen over de woonsituatie van hun (toekomstige) kinderen. Alsmaar stijgende huizenprijzen en hogere rentes maken woningbezit voor velen een verre droom. En daar liggen mensen wakker van. Dat blijkt uit een bevraging van coöperatie Cera. 

Wat die woning betreft, denken Belgen door de band genomen aan wonen of huren, alsof enkel deze twee opties bestaan. Toch is er ook een weinig gekende mengvorm: coöperatief wonen. Lieve Jacobs, programmacoördinator coöperatief ondernemen bij Cera legt uit dat coöperatief wonen een alternatief is voor huren, waarbij je woonzekerheid hebt. "Je wordt lid van een wooncoöperatie door er aandelen van te kopen. Dat geeft je het recht om een woning van de coöperatie te huren. Een belangrijk voordeel is dat wooncoöperaties betaalbare woningen aanbieden. Vastgoed is in België zo duur omdat het een beleggingsproduct is."

Bij een wooncoöperatie draait het niet om een belegging. Het doel is wonen. De huur is berekend op basis van de reële kosten, niet op basis van de winst die een huisbaas wil maken. Je huurt dus bij jezelf. Je bezit de woning niet, maar als bewoner ben je wel mee eigenaar van de coöperatie die je woning bezit en beheert. Als coöperant kan je beslissen over de richting die de wooncoöperatie uitgaat door je inspraak in de algemene vergadering. Coöperatief wonen is geen synoniem voor collectief wonen. Elke mogelijke woonvorm kan coöperatief georganiseerd worden: cohousing, appartementen, maar ook een hele wijk met losstaande woningen in handen van een coöperatie.

In sommige landen is het model sterk ingeburgerd. Zo maken wooncoöperaties in Zweden (22 %) en Duitsland (10 %) een substantieel aandeel uit van de nationale woonmarkt. In Vlaanderen is dit niet het geval. En toch  beweegt er momenteel wel wat rond het model. Om steden en gemeenten aan te moedigen om met coöperatief wonen aan de slag te gaan, zetten het agentschap Wonen-Vlaanderen en het departement Omgeving eind 2022 een leertraject op.  Dit traject wordt gevoed door experimenten in vijf concrete proeftuinen, waarin de betrokken gemeenten Antwerpen, Gent, Lier, Aartrijke en Kampenhout twee jaar lang begeleid worden bij het uitwerken en realiseren van hun plannen.

Het volledige artikel lees je hier. Meer informatie over het Vlaamse leertraject coöperatieve woonprojecten vind je hier en informatie over CERA hier.